■ مطالب پایان نامه با موضوع طراحی دانشکده معماری بخش معماری

فصل اول:
کلیات تحقیق

1-1-مقدمه
هدف نهایی مراکز آموزشی، خدمت¬رسانی مطلوب به جامعه استفاده¬ کننده و پیشبرد اهداف آن سازمان است. در این بین، مراکز آموزشی ، به واسطة نقشی که در ارتقای سطح سواد و آگاهی افراد جامعه ایفا می¬کنند، از جایگاه پراهمیتی برخوردارند. مراکز آموزشی در واقع، به دلیل ارائه و اشاعه خدمات به تمام اقشار جامعه، یکی از مهم ترین نمادهای جوامع در دنیای امروز به شمارمی آیند.
مراکز آموزشی ، تنها در صورتی در روند توسعه و بالندگی فرهنگی کشورها تأثیرگذار خواهند بود که از تمامی ظرفیت¬ها و امکانات موجود به نحو احسن و شایسته به سود آنها بهره¬ برداری شود. ایجاد شوق و انگیزه در افراد برای مطالعه، سوای برخی دلایل اجتماعی، تا حدود زیادی از وجود خود مراکز آموزشی بر می¬آید و این رسالتی¬ست که مراکز آموزشی از بدو پیدایش تاکنون همواره آن را به دوش می کشند.
یکی از مهم¬ترین جنبه¬های بیرونی مؤثر بر افزایش میزان مراجعه و استفاده از مراکز آموزشی ، نحوه استقرار و توزیع جغرافیایی این گونه مراکز در بافت شهرها، به ویژه شهرهای بزرگ، است که چنانچه بر اساس اصول، ضوابط و استانداردها صورت نپذیرد، بی¬ رغبتی و بی¬انگیزگی افراد نسبت به مراجعه و استفاده از آن را به همراه خواهد داشت.








1-2-بیان مسئله
با توجه به اینکه بشر اشرف مخلوقات است و وجه تمایز آن با حیوانات در قوه ادراک و تعقل آن است،لذا همواره در دنیای پر از رمز و راز با بکارگیری عقل و فکر خود میتواند به ناشناخته هایی پی ببرد که مطالعه و تحقیق نیز درب بزرگ ناشناخته هاست. انسان با مطالعه، تحقیق و تفکر میتواند به مجهولاتش غلبه کند. همچنین با این همه پیشرفت نیاز انسان به مکانی عاری از هرگونه تنش و اضطراب فکری بیش از پیش احساس می گردد و به وجود آمدن مکانهایی به عنوان مراکز آموزشی جهت مطالعه ویادگیری در جامعه برای قشر جوان که خواستار کشف حقیقت و زیبایی هستند، از ملزومات جامعه است .
از دیدگاه برنامه¬ریزی شهری، مراکز آموزشی در زمره مهم¬ترین سازه های فرهنگی در داخل شهرها محسوب می¬گردند و نیازمند توجه ویژه¬اند. در شهرهای بزرگ، که سازه های زیربنایی آن در دوره های مختلف ایجاد شده¬اند، توسعه سازه های شهری مشکلات جدیدی را در شهر به وجود می¬آورد. این امور در شهرهای نه¬چندان بزرگ، خیلی مسأله¬ساز نیست اما هر چه بر میزان جمعیت و گستردگی شهرها و سازه های آنها افزوده می¬شود، نیاز به برنامه¬ریزی بیش از پیش احساس می¬شود. توجه به چنین مسائلی، نه تنها از مشکلات شهری می¬کاهد، بلکه در مجموع باعث کاهش هزینه¬ها و در نتیجه، کاهش فشار روی شهروندان و کاهش بار مالی شهرداری¬ها و دستگاه¬های دولتی می¬گردد.
مهمترین نکته ای که در طراحی اولیه ی مراکز آموزشی باید مورد توجه قرار گیرد، آرامش و سکوت و محیط مطبوع آن است که هم به محل استقرار آن در مجموعه و هم به مصالح به کار رفته در آن مربوط می شود.




1-3-شناخت موضوع:

- معرفی فضاهای مراکز آموزشی و عملکرد آنها :
الف : فضاهای اداری : فضایی است که فعالیت های جاری و روزمره مربوط به دانشگاه توسط کارکنان در آن صورت می گیرد .منظور از کارکنان ،کتابداران متخصص،کارمندان دفتری و اداری می باشد.
ب : فضاهای فنی و کارگاهی : این فضاها به همراه تجهیزات و وسایل مخصوص، برای سرویس دهی بهتر در نظر گرفته می شوند .
ج : فضاهای عمومی مراکز آموزشی : این فضاها در ارتباط با استفاده کنندگان از مراکز آموزشی بوده و خدماتی را به آنها ارائه می کند
د : فضاهای پشتیبانی :این فضا ها به منظور ارائه یک سری خدمات در نظر گرفته می شوند که عبارتند از : رستوران، بوفه، فضای استراحت کارکنان، نمازخانه، رختکن، سرویس های بهداشتی، آبدارخانه، انبار، پارکینگ، تاسیسات و ... که تعداد و مساحت هر کدام بستگی به نوع سرویس دهی و وسعت مراکز آموزشی تعیین می شود .
ه : فضاهای گردش : فضاهایی هستند که برای ارتباط بین فضاهای یاد شده و سطوح ساخت (دیوارها و ستون ها ) پیش بینی می شوند و عبارتند از :
1 – گردش افقی در طبقات : شامل :ورودی ها، راهروها، فضاهای مکث و تقسیم، سطوح ساخت (دیوارها و ستون ها ) در طبقات و مسیرهای تاسیسات
2 – گردش عمودی در طبقات : شامل: پله های ارتباطی در طبقات، آسانسورها، بالابرها، پاگردها، شیب راهه ها و موارد مشابه .


1-4-تاریخچه:
تاریخچه اولین دانشگاه جهان:
انوشیروان( (531-579میلادی، که‌ خود پادشاهی‌ عالم‌ و حکیم‌ بود، در جندی شاپور مدرسه‌ و بیمارستان‌ عظیم‌ و نامدار «جندی‌ شاپور» را تأسیس‌ کرد که‌ هم‌ مدرسه‌ و مرکز تحصیل‌ طبّ و فلسفه‌ بود، و هم‌ بیمارستان‌ و دارالشّفای‌ مریضانی‌ که‌ بدان‌ جا رجوع‌ می‌کردند. قسمتی‌ از استادان‌ بزرگش‌ مسیحی‌ نسطوری‌ مذهب‌ بودند که‌ پس‌ از بسته‌شدن‌ مدارس‌ فلسفی‌ یونانی‌ به‌ فرمان‌ امپراطور روم‌، از «رُها» و دیگر مراکز علمی‌ و فلسفی‌ گریخته‌ بودند. انوشیروان‌ از وجود آنها برای‌ تأسیس‌ مدرسه‌ی‌ جندی‌ شاپور استفاده‌ کرد و به‌ علاوه‌ جمعی‌ از مسیحیان‌ یعقوبی‌ مذهب‌ را نیز در آن‌ مدرسه‌ به‌ کار واداشت‌.
این‌ استادان‌ ، در حقیقت‌ همه‌ ایرانی‌ شده‌ بودند. تا آخر هم‌ داخل‌ حوزه‌ی‌ اسلام‌ باقی‌ ماندند و این‌ دسته‌ از آن‌ هفت‌ تن‌ از فلاسفه‌ی‌ نوافلاطونی‌ و علمای‌ بزرگ‌ ریاضی‌ و فنون‌ عقلی‌ بودند که‌ در اثر فشار و سخت‌ گیریهای‌ امپرطور روم‌ در سال‌ 529 م‌. به‌ ایران‌ گریختند و به‌ دربار انوشیروان‌ پناهنده‌ شدند .
دانشگاه جندی شاپور از مهمترین مراکز آموزشی و تحقیقی دنیای آن زمان بود که تعداد زیادی دانشمند و پزشک در آن مشغول به تدریس، تحصیل و طبابت بودند. در این مرکز علاوه بر کتب تالیف شده دانشمندان ایرانی بسیاری از کتابهای یونانی و هندی را به پهلوی ترجمه کرده و آن ها را تعلیم می‌دادند. با مطالعه و بررسی این دانشگاه می‌توان به قدمت تعلیم و تعلم رسمی ‌در ایران پی برد.

در زمان انوشیروان عده ای از فلاسفه یونان، که بعد از تعطیلی آکادمی‌ آتن به دلیل تعصب امپراطوری روم به ایران پناهنده شدند، مورد حمایت این پادشاه قرارگرفتند. آنان در دانشگاه جندی شاپور به تدریس مشغول شدند. انوشیروان حتی عده ای را به هندوستان فرستاد تا به فراگیری علوم بپردازد. طب یونان در مدرسه جندی شاپور رواج یافت. فلسفه ارسطو و افلاطون در زمان انوشیروان به فارسی ترجمه شد. مدرسه جندی شاپور در علم کیمیا (شیمی)، زیست شناسی و علوم پزشکی نقش مهمی ‌داشته است. در این مدرسه آموزش و گفت و گو به زبان سریانی بود. از آنجا که زبان سریانی نزدیکی زیادی به زبان عربی دارد این امر خود باعث انتقال سریع و ساده تر علوم عهد باستان به دوره اسلامی‌ شد. انوشیروان گذشته از تاسیس دانشکده طب جندی شاپور به تاسیس مدرسه دیگری که در آن ریاضیات، فلسفه و نجوم تدریس می‌شد در جندی شاپور اقدام کرد. تدریس در این زمینه کاملا به زبان یونانی بود ولی شکی نیست که عامل زبان فارسی نیز به طور غیرمرئی مخصوصا در رشته داروسازی وجود داشته است. پیوستگی بزرگ میان طب اسلامی ‌و یونانی را باید در پزشکی اواخر دوره ساسانی، به ویژه در مدرسه جندی شاپور جست و جو کرد.
گفتنی است، به هنگام ظهور اسلام جندی شاپور مهمترین دوران خود را می‌گذرانید. مدرسه مذبور، که مهمترین مرکز پزشکی عصر به شمار می‌رفت، محیطی برای مرکز تجمع دانشمندان با ملیتهای گوناگون بود. در این مدرسه دانشمندان سنتهای پزشکی یونانی، هندی و ایرانی رابا هم در آمیخته و زمینه را برای پزشکی اسلامی ‌آماده می‌کردند. درآمیختن مکاتبه مختلف پزشکی از ترکیبی خبر می‌داد که می‌بایست در پزشکی اسلامی‌ آینده انجام پذیرد.
افتخار ابداع روش درمان بیمارستانی را باید تا اندازه زیادی از آن ایرانیان دانست. یمارستانهای دوره اسلامی ‌اغلب براساس نمونه ها و اصول بیمارستانی جندی شاپور ساخته شده بودند.
بیمارستانهای معروف عضدالدوله در شیراز و بغداد، بیمارستانهای متاخر دمشق و رفاهی براساس نمونه جندی شاپور بنا گردیده بودند. نخستین فرآورده دارویی اسلامی ‌نیز از این مرکز بزرگ پزشکی جهان بوده است. در این میان نقش دانشگاه جندی شاپور را در انتقال علم کیمیا نیز به هیچ وجه نمی‌توان نادیده گرفت. جندی شاپور به هنگام فتوحات اعراب مهمترین مرکز پزشکی جهان بوده است. این دانشگاه تا قرنها از مشهورترین دانشگاههای جهان بود.
در جندی شاپور علاوه بر دانشگاه، بیمارستانی نیز تاسیس شد. این شهر بعد از تصرف شوشتر به تسخیر اعراب مسلمان درآمد که دانشگاه آن تا قرن سوم هجری بر جای مانده بود. جندی شاپور در قرون اول اسلامی ‌پناهگاه معارف و علوم عقلی به شمار می‌آمد .
بعدها تمام مدرسه جندی شاپور به بغداد انتقال یافت که بدین ترتیب طب اسلامی ‌از آن زمان آغازشد. در دوران خلافت عباسیان بزرگترین اطبای عالم اسلامی ‌ایرانیان بوده اند. مامون، خلیفه مشهور عباسی نیز بیت الحکمه را در بغداد به تقلید از جندی شاپورساخت.

اساتید علمی ‌و طبّی‌ جندی‌ شاپور هر کدام‌ که‌ پس‌ از انقراض‌ دولت‌ ساسانی‌ و تشکیل‌ دولت‌ اسلام‌ باقی‌ بودند عموماً داخل‌ حوزه‌ی‌ اسلام‌ شدند و چه‌ از طریق‌ تعلیم‌ و ترجمه‌ی‌ کتب‌ علمی ‌و چه‌ از طریق‌ طبابت‌ و عمل‌ پزشکی‌ در خدمت‌ خلفا و وزراء و اعیان‌ اسلامی‌خدمت‌ می‌کردند .
پیشینه دانشگاه تهران:
دانشگاه تهران نخستین دانشگاه ایران است. دانشگاه تهران در زمان رضاشاه پایه گذاری و بنا شد و به اصرار شخص رضاشاه فرهنگستان زبان واژهٔ «دانشگاه» را بجای «اونیورسیته» برگزید.
فکر تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۰۵ خورشیدی توسط دکتر سنک نماینده مجلس نخستین بار پدیدار شد. در نامه‌ای به وزیر معارف درباره اقدام به تاسیس دانشگاه، دکتر سید محمد تدین پاسخ داد:
راجع به اونیورسیته که آن را می‌توانیم دارالعلوم بگوییم کمال علاقه را دارم و مشغول تهیه لوازم مقدمات آن هستم. نظر من این است که در یک فضای وسیعی که شاید ۸۰ تا ۱۰۰ هزار ذرع مربع وسعت داشته باشد، بنایی ساخته شود که شعب علوم و فنون در آنجا تاسیس گردد .

رضاشاه و دکتر ابوالقاسم بختیار در آیین گشایش دانشکده پزشکی دانشگاه تهران.
وزیر دربار وقت، عبدالحسین تیمورتاش، از طرف رضا شاه، دکتر عیسی صدیق (صدیق اعلم) را مامور کرد تا در سال ۱۳۱۰ خورشیدی به ایالات متحده آمریکا سفر کرده و پس از مطالعه در «تاسیسات علمی دنیای جدید»، طرحی برای تاسیس دانشگاه در کشور به دولت تقدیم نماید. در همین جریانست که برخی منابع، زحمات اولیه تاسیس دانشگاه تهران را به وی نسبت داده اند.
تأسیس
کلیات طرح تاسیس دانشگاه تهران از سال ۱۳۰۷ توسط محمود حسابی به وزیر فرهنگ وقت آقای حکمت پیشنهاد شد. طرح تفصیلی تاسیس دانشگاه تهران نیز در سال ۱۳۱۰ تهیه و به وزیر فرهنگ تقدیم شد و با تلاش‌های دکتر حسابی و مذاکرات وی با نمایندگان مجلس، این طرح در سال ۱۳۱۲ به مجلس شورای ملی رفت و در سال ۱۳۱۳ از تصویب مجلس گذشت‌.
دربارهٔ این پیشنهاد، علی اصغر حکمت وزیر معارف و مسئول اجرای طرح تأسیس دانشگاه تهران و نخستین رئیس این دانشگاه، در کتاب خاطراتش چنین نوشته است.
در یکی از شب‌های فرخنده اواخر بهمن ۱۳۱۲ جلسة هیأت وزرا در حضور شاه در عمارتی که اکنون مقر کاخ ملکه پهلوی است تشکیل شده بود. سخن از آبادی تهران و عظمت ابنیه و عمارات و قصور زیبای جدید در میان آمد. مرحوم فروغی (ذکاءالملک) رئیس‌الوزرا در این باب به شاهنشاه تبریک گفت دیگر وزیران نیز هریک به تحسین و تمجید زبان گشوده بودند. نوبت به بنده نگارنده رسید که به سمت کفیل وزارت معارف در آن میان حاضر بودم. گویا خداوند متعال به قلب من الهام کرد که عرض کردم در آبادی و عظمت پایتخت البته شکی نیست ولی نقصی که دارد این است که این شهر هنوز عمارت مخصوص “اونیورسیته“ (دانشگاه) ندارد و حیف است که این شهر نوین از همه بلاد بزرگ عالم از این حیث عقب باشد. شاه بعد از اندک تأملی یک کلمه گفتند «بسیار خوب آن‌را بسازید». در جلسه بعدِ هیأت وزرا در آغاز به‌وزیر مالیه مرحوم علی‌اکبر داور، رو نموده و فرمودند در بودجه سال آینده مبلغ ۲۵۰٬۰۰۰ تومان به وزارت معارف اعتبار بدهید که به مصرف ساختمان مدرسه برسانند. چند روز بعد که بودجه سال نو تدوین و تنظیم شد و به تصویب رسید وزیر مالیه اضافه براعتبار مقرر سال قبل مبلغ مزبور را جهت ساختمان مدارس در فصل مخصوص گنجانیده و قبل از نوروز ۱۳۱۳ به تصویب رسید و به‌وزارت معارف هم ابلاغ شد و من مأمور و مکلف شدم که ساختمان دانشگاه را آغاز نمایم.
علی اصغر حکمت بی درنگ دست به کار شد و جستجو برای مکان یابی مناسب دانشگاه را با کمک و مشاوره آندره گدار، معمار چیره دست فرانسوی که در آن روزگار به عنوان مهندس در خدمت وزارت معارف بود آغاز کرد. آنان پس از جستجوی بسیار در میان ابنیه، باغها و زمینهای فراوان آن روز اطراف تهران باغ جلالیه را برای احداث دانشگاه برگزیدند.
علی اصغر حکمت نوشته است:
از جمله زمین‌هایی که عرضه شد در بهجت‌آباد بود که آن وقت در اطراف باغ معروف آن عمارات و خانه‌هایی بنا شده بود. مهندس وزارت معارف آندره‌گدار آن را نپسندید و کمی عرصه و قلت وسعت آن را خاطر نشان ساخت. مالکین اراضی بهجت‌آباد که از این جانب مایوس شدند در نزد وزیر مالیه کوشش کرده و خاطر آن مرحوم را بر رجحان زمین خود جلب کردند. یکی از شب‌های فروردین ماه همان سال که پیشنهاد دو زمین جلالیه و بهجت‌آباد مطرح شد مرحوم داور، رجحان بهجت‌آباد را قویاً پشتیبانی می‌کرد و بالاخره اخذ رأی به عمل آمد و معلوم شد ایشان اکثریت داشتند و من بسیار دلشکسته و نومید گشتم. در این اثنا شاه به جلسه وزرا ورود فرمودند. پس از اندکی به رسم معمول از مرحوم فروغی نخست وزیر سئوال کردند (چه می‌کردید؟) مرحوم فروغی عرض کرد «صحبت انتخاب زمین برای دانشگاه بود و دو محل پیشنهاد شده یک بهجت‌آباد و دیگری جلالیه» شاه بعد از اندک تأملی فرمودید «باغ جلالیه را انتخاب کنید. بهجت‌آباد شایسته نیست. عرصه آن کم و اراضی آن سیل‌گیر است. من همه این نواحی را با اسب گردش کرده و دیده‌ام» مطلب تمام شد و من مشغول به کار شدم.
سرانجام با پیگیری دکتر عیسی صدیق، دکتر علی‌اصغر حکمت، دکتر محمود حسابی و دیگران، طرح ایجاد دانشگاه تهران در هشتم خرداد ماه ۱۳۱۳ به تصویب مجلس شورای ملی رسید.
در ۱۵ بهمن ماه همان سال بود که کلنگ تاسیس دانشگاه تهران توسط رضاشاه در زمینهای پردیس جلالیه تهران (در جنوب پارک لاله کنونی) به زمین زده شد و در جمعه ۲۴ اسفند رسما دانشگاه تهران تاسیس گشت.
زمین دانشگاه و طراحی پردیس
باغ جلالیه در شمال تهران آنروز مابین قریه امیرآباد و خندق شمالی تهران قرار داشت. این باغ زیبا که پوشیده از درختان کهنسال مثمر و غیرمثمر بود، در حدود ۱۳۰۰ ه.ق در واپسین سالهای حکومت ناصرالدین شاه قاجار به فرمان شاهزاده‌ای به نام جلال الدوله بنا یافته و در آن روز در مالکیت تاجری به نام حاج رحیم آقای اتحادیه تبریزی بود.
به هر حال باغ جلالیه از قرار متری ۵ ریال و جمعاً به مبلغ ۱۰۰۰۰۰ تومان از این تاجر خریداری شد و آندره گدار به سرعت مامور تعیین حدود، نرده گذاری، طراحی و اجرای عملیات ساختمانی در آن شد.
دانشگاه تهران بر اساس موسسات آموزش عالی فرانسه الگوبرداری شد و حتی طراحان ساختمان‌های دانشگاه تهران مهندسین فرانسوی بودند، و دروس و برنامه‌های هنرکده (دانشکده هنرهای زیبای فعلی) دقیقاً بر اساس الگوی دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس طراحی گردید.
پردیس و بناهای این دانشگاه توسط معماران اروپایی رولاند دوبرول، ماکسیم سیرو، مارکوف، آلکساندر موزر، آندره گدارد، و محسن فروغی طراحی گردید.
نخستین ساختمان دانشگاه
تالار کالبدشکافی نخستین ساختمان دانشگاه بود. قرار شد که ساختمان دانشگاه از دانشکده پزشکی آغاز شـود. در اوایل اردیبهشت این ساختمان شروع شد.[نیازمند منبع] نقشه محل نگهداری اجساد در طبقه زیرزمین و تالارهای کالبدشکافی در دو طبقه و آمفی‌تئاتر ویژه آموزش‌های نظری به مرحله اجرا گذارده شد و تا اواخر دی‌ماه ۱۳۱۳ خاتمه پذیرفت. دکتر امیر اعلم که رئیس کرسی تشریح بود و دکتر ابوالقاسم بختیار جراح و معاون دانشکده پزشکی و دکتر بلر جراح بیمارستان آمریکایی تهران کوشش فراوان در این راه به خرج دادند. به نوشتهٔ حکمت، حتی برای اولین بار اجساد اموات بلاصاحب را مخفیانه دکتر بختیار از مریضخانه‌های دولتی تحویل گرفته و در اتوموبیل شخصی خود به تالار تشریح می‌آورد و در سالن زیرزمین در محفظه‌های مخصوص مملو از محلول ضدعفونی قرار می‌گرفت
هم‌زمان با گشایش تالار کالبدشکافی، در پانزدهم بهمن ماه ۱۳۱۳ ه.خ. لوح یادبود تأسیس دانشگاه با حضور رضاشاه در محلی که اکنون پلکان جنوبی دانشکده پزشکی است در دل خاک به امانت گذاشته شد.
ادغام موسسات دیگر در دانشگاه تهران
دانشگاه تهران با ادغام کردن دارالفنون، مدرسه علوم سیاسی، مدرسه طب، مدرسه عالی فلاحت و صنایع روستایی، مدرسه فلاحت مظفر (اولین مدرسه کشاورزی در ایران)، مدرسه صنایع و هنر (تأسیس توسط کمال الملک)، مدرسه عالی معماری، مدرسه عالی حقوق، و چند مرکز آموزش عالی دیگر تهران دایر گشت.
نقش موسسات آمریکایی
در اواخر دهه ۱۹۴۰ میلادی ساختار درسی و پژوهشی دانشگاه رفته رفته به سمت الگوبرداری از سیستم دانشگاه‌های آمریکایی شروع به حرکت نمود: بطور نمونه دانشکده کشاورزی این دانشگاه به کمک دانشگاه یوتا توسعه و گسترش یافت.
اما نمونه‌های دیگری نیز می‌توان بر شمرد: در سال ۱۹۵۴ موسسه علوم اداری دانشگاه (دانشکده مدیریت کنونی) به کمک دانشگاه کالیفرنیا جنوبی و به ریاست دکتر هری مارلو از این دانشگاه آغاز به ارائه مدارج دکترا نمود. در سال ۱۹۵۸ موسسه روزنامه نگاری دانشگاه تهران به کمک دانشگاه ویرجینیا و دکتر جیمز ولارد آغاز به کار نمود. و دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا بود که در سال ۱۹۶۵ رشته دکترای بیماریهای سلولی (cytopathology) را راه اندازی نمود.
پس از انقلاب فرهنگی ایران در سال ۱۳۶۴ دانشکده‌های علوم پزشکی از دانشگاه تهران رسماً به دستور بخشنامهٔ جدید دولت جدا و مستقل گردیدند و دانشگاه علوم پزشکی تهران را تشکیل دادند.



















1-5-دلایل انتخاب سایت
1- با توجه طرح تفضیلی و طرح جامع شهر کرمانشاه کمبود این مکان در آینده نیز در این منطقه وجود دارد.
2- سهولت دسترسی این مکان از لحاظ ترافیکی
3- از لحا ظ فرهنگی و اقتصادی سایت مجموعه برای این امر مناسب می باشد.
4- نحوه قرارگیری ساختمان با توجه به جهت گیری اقلیمی و همچنین به لحاظ باد و نور و... مناسب می باشد.
5- این مکان خود ، محل دانشگاهی و آموزشی می باشد.
مکان سایت: محوطه دانشگاه رازی کرمانشاه





1-6- ضرورت ایجاد پروژه:
ملاحظات اولیه در مورد ایجاد مراکز آموزشی :
استقرار در محل مناسب :اولین مرحله بدست آوردن مکان مجموعه است.چرا که توصیه می شود : ساختمان مراکز آموزشی در جایی قرار گیرد که به راحتی از بیرون قابل رویت بوده و زمین مراکز آموزشی به نوعی انتخاب شود که امکان ورودی هم سطح از خیابان وجود داشته ویش بینی های لازم به منظور توسعه (فیزیکی یا تکنولوژی ) دسترسی وسایل نقلیه برای سرویس دهی و ایجاد محوطه سازی در نظر گرفته شود. یکی از مؤلفه¬های مهم در امر محل¬ یابی مراکز آموزشی کشور، مؤلفة مرکزیت یا گرایش به مرکز است که از تقسیمات فرعی زیر تشکیل یافته است .
قابلیت دسترسی : لازم است مراکز آموزشی در محلی بنا شوند که امکان دسترسی تودة مردم به آنها از طریق نظام حمل و نقل شهری به راحتی فراهم گردد.
بُعد مسافت : مراکز آموزشی باید در محلی احداث شود که کمترین میزان فاصله را از مراکز و سازه های شهری داشته باشد.
توزیع جمعیت : شایسته است که مراکز آموزشی در مناطقی که بیشترین میزان جمعیت را به خود اختصاص داده¬اند احداث شوند.
همجواری با مراکز پرتجمع : توصیه می¬شود که مراکز آموزشی تا حد امکان در جوار مراکز پُرتجمع، که تعداد زیادی از افراد را در خود جای می¬دهند، احداث شوند






1-7-نتایج تحقیق:
مراکز آموزشی نوعی فضای فرهنگی است که موظف به ارائه خدمات به تمامی اقشار جامعه است .که این خدمات شامل خدمات فرهنگی ویا تفریحی می باشد ،لذا با برنامه ریزی صحیح درایجاد چنین مراکزی میتوانیم به ارتقاء سطح دانش و فرهنگ جامعه کمک کنیم.
یکی از پارامترهای مهم در طراحی مراکز آموزشی که باید به آن توجه کرد، نحوه سیرکولاسیون مناسب دراینگونه مکانهاست. ورودی مراکز آموزشی ه نیز از اهمیت خاصی برخوردار بوده که تا حد زیادی می تواند جلب توجه کند. همچنین محوطه های میانی نیز اهمیت خاص خود را دارند ومی تواند مکانی برای استراحت، ملاقات دوستان و یا تجدید قوای جسمی و روانی باشد.لذا باید در نظر داشت که مطالعات فوق با درنظر گرفتن احکام قوانین شهری میتواند در طراحی مناسب مراکز آموزشی بسیار موثر واقع شود.












فصل دوم:
مفاهیم مرتبط با موضوع و
مبانی نظری معماری






2-1-یادگیری
یادگیری بخش مرکزی از زندگی هر فرد است .و حتی زمانی که به آن فکر نمیکنیم هم اتفاق می افتد.مثل زمانی که در مورد حوادث روزمره با دوستان خود حرف میزنیم.مهمترین مکاتب روانشناسی یادگیری، مکتب رفتارگرایی و دیگری مکتب شناخت گرایی است.دیدگاه رفتار گرایی بیشتر بر اساس اندیشه های تجربه گرایی و دیدگاه شناخت گرایی بیشتر بر اساس اندیشه های خردگرایی شکل گرفته است.
توجه عمده رفتارهابه موضوع رفتار،وشناخت گراها به فرآیند ذهنی که رفتار ناشی از آن است می باشد.در حوزه روانشناسی آموزشی، تأکید اصلی به آموزش مؤثر و لذت بخش است و مسائل مورد توجه در الگوهای طراحی مدارس از این منظر، متوجه اهدافی نظیر: کمرنگ کردن نقش مدرس ، هدایت خودمحور دانشجو، دامنه فعالیت بیشتر و مواردی مشابه این می باشد. ساختار گرایی: تئوری ساختارگرایی از زمره اندیشه های شناختی است که عمدتا در ارتباط با تئوری رشد کودک پیاژه بشمار می آید.
* تاکید بیشتر بر یاد دادن و نه درس دادن
* تشویق استقلال و ابتکار دانشجو
* نگاه کردن به یادگیری به عنوان یک فرآیند
* تاکید بر زمینه هایی که یتدگیری در آن اتفاق می افتد.
روانشناسی محیط و فضاهای آموزشی:
رفتار اجتماعی در خلأ رخ نمیدهد؛ لذا راه های گوناگون رفتار اجتماعی مرتبط با محیط کالبدی است.تعاملات اجتماعی در متن محیط طبیعی- مصنوعی واقع میشود و از سوی دیگر انعکاس همین رفتار به جهان کالبدی باز میشود. انسان بعلت زندگی در محیطی از همنوعان و اشیاء ، با محیط در معرض تأثیر متقابل و پیوسته به نام «تعامل» است.
بطور کلی روانشناسی محیط قبل از پرداختن به یک مکان خاص(نظیر: خانه ، مدرسه، دانشگاه و...) و بررسی عوامل رفتاری و محیطی خاص آن، مفاهیم پایه ای نظیر: خلوت، قلمرو، فضای شخصی، ازدحام و ... را مورد توجه قرار میدهد.
فرآیند طراحی محیط های یادگیری
 توصیف مراحل برنامه ریزی-طراحی وساخت
 مراحل برنامه ریزی
 مراحل طراحی و ساخت
 نقطه شروع طراحی
مراحل برنامه ریزی پروژه:
1- تحقیق
2- لیست نیازهای ضروری
3- تعریف برنامه ساختمانی
4- امتحان کردن انتخاب
5- محدود کردن انتخاب ها
6- ارائه طرح
مراحل طراحی و ساخت:
1- پیش طرح
2- طراحی شماتیک
3- توسعه طرح
4- ملاکهای سازه
5- تصویب طرح
6- ساخت
شاخص های طراحی محیط های یادگیری:
 طراحی کلاس درس
 طراحی تالار
 نورپردازی
 امکانات ورزشی
 انتخاب زمین
 کتابخانه و مرکز سمعی بصری
 مبلمان
 فضای آموزش ویژه
 فضاهای چندمنظوره
 اتاق های استراحت
 آموزش در فضای باز
 فضای جمعی و مشترک و...
2-2-مبانی نظری
ایده کلی معماری این طرح ، بهره گرفتن از مفاهیم و اجزای معماری ایرانی به گونه ای است که در قالب تکرار و تقلید نیفتد. بلکه با برداشتی نو، همساز با عملکردها و شرایط جدید و همزمان با معماری پیشرفته جهان ، تحول یابد. فرآیند طراحی از چند عامل تاثیر گرفته است:
اول، هماهنگی و همسویی عملکرد و فرم که شکل عمومی دانشکده معماری را به صورت عنصری ساده با فضاهای تفریحی و عناصر فضایی دیگر در می آورد.
دوم : درنظر گرفتن نیاز دانشجویان مجموعه که ضرورت دسترسی راحت به فضا ها را ایجاب می کند. در این طرح، ساختمان و محوطه مجموعه ، ترکیب جدید ساخته اند که با مفاهیم زیبا شناسی امروزی نیز قرابت دارد.
طرح این دانشکده باید با روح معماری ایرانی یکی باشد زیرا که این معماری و بکاربردن آنها با مصالح جدید و استفاده از آنها با کاربری جدید می تواند فضایی متناسب با فرهنگ ایرانی را درست کند. همچنین مهمترین نکته ای که در طراحی اولیه ی مجموعه باید مورد توجه قرار گیرد، آرامش و سکوت و محیط مطبوع آن است که هم به محل استقرار آن در مجموعه و هم به مصالح به کار رفته در آن مربوط می شود.
یکی از پارامترهای مهم در این مراکز که همواره باید به آن توجه نمود، نحوه سیرکولاسیون مناسب در این گونه مکان هاست . همچنین ورودی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است . طراحی محوطه میانی که می تواند بعنوان مکانی برای استراحت – ملاقات دوستان و یا تجدید قوای روحی و روانی باشد، خود یکی از عوامل جذابیت این مکان محسوب می شود .علاوه برآن استفاده از فضای سبز در محوطه میانی نیز طراوت و شادابی خاصی به این مکان داده و زیبایی بصری را به مخاطب القاء می کند .



فصل سوم:
بررسی بستر طرح


3-1-وجه تسمیه :
وجه تسمیه ی کرمانشاه کرمانشان تلفظ صحیح و قدیمی و بومی و کرمانشاه یا کرمانشاهان تلفظ دولت مردان و مستوفیان و فرد نویسان قرن های اخیر و مردم غیر محلی لاست . که اشتباهاً بر این شهر و نواحی پیرامون آن اطلاق شده است . نام این شهر اصلاً کرمانشان یعنی شهر رعایا بودئه است . در صدر اسلام آن را قرماسین یا قرمسین ضبط کرده اند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام کرمانشاه به باختران تغییر کرد . علت آن این است که این استان در منطقه باختر ( غرب) ایران واقع است . در سال 1373 بار دیگر با تصویب مجلس شورای اسلامی نام باختران به کرمانشاه تغییر نام داد . کرمانشاه منطقه پپر اهمیتی است که در غربی ترین بخش ایران جای دارد و سرحد سک.نت اقوام ایرانی با غیر ایرانی بوده است . چنین نماید که کرمانشاه در چشم ایرانیان باستان از حرمت و قداستی خدایی برخوردار بوده و در روزگار مهر پرستی در چشم و دل ایرانیان جایگاه الهی داشته است . منطقه ای که اکنون کرمانشاهان نامیده می شود ، در نگاشته های بازمانده از گذشته ، از دوره باستان تا سده کنونی به نامهای گوناگونی یاد شده که به گفته باستانشناسان و تارخ نگاران این نوشته ها و نامها اشاره به منطقه کرمانشاهان دارد .مثلاً ( نیشایی ) که در کتیبه های آشوری آمده است
به اطراف کرمانشاه و ماهیدشت ( مای دشت ،ماد دشت)کنونی گفته شده است نیز در دامن کوه طابق بستان کنونی شهری را یادداشت کرده اند که به گمان ، همان کرمانشاه بوده است . . . و از این گونه گواه بسیار است. آب و هوای کرمانشاه معتدل کوهستانی است . طرفنظر از مناطقی که در مرز غربی قرار گرفته اند بقیه مناطق استان تحت تاثیر ارتفاعات این استان و جریان مرطوب مدیترانه ای قرار گرفته دارای رطوبت بیشتر و دامنه های رو به مشرق خشکتر و دارای نزولات جوی کمتری می باشد.
3-2-توپوگرافی شهر:
استان کرمانشاه از نظر مورفولوژی منطقه ای کوهستانی است و بوسیله رشته کوه های زاگرس پوشیده شده و و ارتفاع نواحی کوهستانی 2000 تا 300 متر از سطح دریا متغییر بوده و قله های بیش از 3000 متر در آن مشاهده می شود. ارتفاع دشت ها نیز عموماً بیش از 1000 متر از سطح دریا است که گاه تا 2000 متر نیز می رسند. متوسط ارتفاع استا ن1200 متر و پست ترین ناحیه آن به بلندی 300 متر (قصر شیرین) و بلندترین نقطه آن رشته ارتفاعات الوند( کوه الوند) با 3580 متر از سطح دریا می باشد. کرمانشاه منطقه نیمه کوهستانی است که بین فلات ایران و جلگه بیان النهرین قرار گرفته است که کوه الوند مرتفع ترین نقطه آن است . رشته کوه های مهم و ارتفاعات قابل توجه استان به شرح زیر است :
1- رشته ارتفاعات نوا( نوح): که در مجاورت دالاهو قرار گرفته است و تنگه پاطاق از اتصال این دو رشته بوجود آمده است.
2- رشته ارتفاعات دالاهو: بلند ترین قله آن 2250 متر ارتفاع دارد ، این کوهستان دیدی به طرف جلگه کرند و اسلام آباد غرب دارد.
3- رشته ارتفاعات و ممتد الوند: کوهستانی مرتفع.
3-3-موقعیت جغرافیایی و تاریخی استان کرمانشاه
استان کرمانشاه با وسعت 24361 کیلومتر مربع در میانه ضلع غربی کشور قرار گرفته است که از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام ، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود شده است و با این کشور 330 کیلومتر مرز مشترک دارد. استان کرمانشاه داری 12 شهرستان ( کرمانشاه ، اسلام آباد غرب، پاوه، جوانرود، سنقر، سرپل ذهاب، کنگاور، گیلان غرب، هرسین و روانسر ) 24 بخش، 20 شهر، 83 دهستان می باشد.
3-4-نژاد
اگر چه اظهار نظر درباره نژاد کرد، کاری بس دشوار است ولی به نظر می رسد کردهای کرمانشاه، همچون کردهای کردستان آریایی تبار و از ساکنان قدیم فلات ایران می باشند. این قوم یکی از شعبات نژاد آریایی است که از هزاره دوم پیش از میلاد وارد ایران شدند و در کوه های زاگرس سکنی گزیدند .کردها مردمانی ایرانی تبارند که زبان، فرهنگ و آداب و سنن آنان در ارتباط و پیوند با دیگر مردمان در قلمرو زیست اقوام ایرانی است. در اسناد سومری و آشوری از بخشی از اقوام ساکن در سرزمین کوهستانی شرق آشور ، شمال شرق و شرق بین النهرین و سرزمین سومر به نام کرتی یا گودی و کارتی و کارد نام برده اند و در نابع ارمنی واژه کردوخ بر اینان اطلاق شده است . در آثار یونانی سده چهارم پیش از میلاد صریحاً به واژه کردوخی اشاره شده که محققین معتقدند کردوخی که با کردها ارتباط نژادی داشته اند. از زمان هخامنش تا دوره پس از اسلام اینان به نام « کورد» و « کرد» نامیده شده اند.
3-5-زبان گویش:
زبان اهالی کرمانشاه کردی است، زبان کردی خویشاوند نسبی زبان فارسی است زیرا اشتراک قواعد دستوری و ذخیره لغوی زبان های ایرانی نتیجه خویشاوندی نسبی آنها است. زبان کردی که شاخه ای از زبان های شمال غربی ایرانی میانه است به علت داشتن ادبیات مکتوب اهمیت خاصی دارد. با این حال نفوذ زبان دیگر در این زبان قابل توجه است. زیرا از زبان های عربی ، ارمنی ، ترکی و فارسی لغات بسیار در آن راه یافته است.سابقه تاریخی کردها و پراکندگی آنان موجب پیدایش گویش های بیشماری شده است که از جمله آنها عبارتند از :
3-5-1-گویش کردی کلهری:
این گویش بیشتر در میان افراد کلهر مورد استفاده واقع می شود و مناطقی که تقریباً با این گویش سخن می گویند شامل ایلات زنگنه، احمد وند، بهتوری ، نانکلی ، پایروندها ، اهالی قصرشیرین ، سرپل ذهاب ، قلخانی ، کرندی ، قلعه زنجیری های ساکن کرمانشاه، صحنه و مردم دینور است . با این تفاوت که تلفظ و لغات مردم کلهر اصیل تر و در سایر نقاط با توجه به همجواری با گویش های دیگر کلمات تغییر یافته است
3-5-2-گویش کردی اورامی :
اکثر مردم دو ایل لهونی در منطقه اورامان جنوبی در کرمانشاه و همچنین طوایف اورامان تخت و اورامان رزاب در حوالی کردستان و نیز ایل بزرگ باجلان که تعدادی از آنها در دشت ذهاب و بسیاری در حوالی خانقین زندگی می کنند. چندین روستا در منطقه گوران و تمامی مردم کندوله در دینور به این گویش تکلم می کنند.
3-5-3-گویش کردی سورانی:
طوایف متعدد جاف جوانرود و تعدادی از طوایف مهاجر گوران، مردم ذهاب و جیگیران ، سراسر بخش روانسر و تیره هایی از اهالی سنجابی با این گویش سخن می گویند . این گویش شیوه ساده ای از کرمانج است.
3-5-4-گویش لکی:
اهالی هرسین ، طوایف کاکاوند، بالاوند، جلالوندو عثمان وند به این گویش تکلم می کنند. این گویش آمیخته ای از گویش کردی کلهری و لری است . همچنین لغاتی از گویش اورامی نیز دارد. علاوه بر گویش های کردی ، مردم کرمانشاه به زبان فارسی کرمانشاهی و مردم سنقر به زبان ترکی تکلم می کنند. لهجه فارسی کرمانشاهی خاص این دیار است . این لهجه از لحاظ ضرب المثل غنی است و واژگان کردی دگرگون شده با پرداخت در جملات فارسی کرمانشاهی ، جان می گیرد و کاربرد می یابد.
3-6-مذهب:
اکثریت قریب به اتفاق جمعیت کرمانشاه را مسلمانان تشکیل می دهد که در حدود 7/99 دریصد می باشد. در میان پیروان اسلام بیشتر شیعیان و درصدی اهل تسنن اشند. گروهی نیز زیر پوشش بدعت های دینی با نام اهل حق با حفظ آداب و مناسک و معتقدات دین کهن ایران باستان یعنی رزدشتی و همچنین با التقاطی از اسلام به حیاط دین خود ادامه میدهند. به طور کلی اقلیت های مذهبی استان در مجموع 17/0 درصد از کل جمعیت استان را تشکیل میدهند که مهمترین آنها زردشتیان با 12/0 درصد ، مسیحیان 2/0 درصد و کلیمیان 3/0 درصد از کل جمعیت را دارد.
3-7-بارندگی
درشکل گیری اقلیم هر نقطه دوعامل عرض جغرافیایی و ارتفاع تعیین کننده است . دو کوه پراوو و کوه سفید از ارتفاعات مؤثر در اقلیم شهر کرمانشاه است . کوه پراوو در شمال غربی کرمانشاه به طول تقریی 62 کیلومتر را سیستم کم فشار نیمه خشک نیمه مرطوب مدیترانه تشکیل می دهد که به طور معمول از آبان ماه تا اردیبهشت ریزش جوی مناسب در منطقه ایجاد می کند.
جدول میزان بارندگی درسال 84
ایستگاه هواشنای میانگین حداکثر حداقل
کرمانشاه 186 785 261
مشخصات بارندگی سالیانه
3-8-دما
مقدار متوسطه سالانه دما در شهر کرمانشاه 5/14 درجه سانتیگراد ، حداکثر مطلق دما 44 درجه سانتیگراد و میانگین حداکثر دما 22 درجه سانتیگراد، حداقل مطلق دما منفی 27 درجه سانتیگراد ، و میانگین حداقل دما1/6 درجه سانتیگراد ماه بهمن با حداقل منفی 10 درجه ، 15 درجه سانتیگراد و حداکثر 4/41 درجه سانتیگراد گرم ترین ماه سال است.
3-9-رطوبت
رطوبت نسبی هوا درکنار درجه حرارت هوا یکی از مهمترین عناصر اقلیمی مؤثر در آسایش انسان و ناگزیر در طراحی اقلیمی مسکونی است. از آنجا که با گرم شدن هوا میزان پذیرش رطوبت در آن افزایش می یابد. رطوبت نسبی در دی ماه حداقل 47 درصد و حداکثر 88 درصد ، تعداد روزهای یخبندان درسال 21 روز و کمترین رطوبت نسبی هوا درشهریور ماه حداقل 14 درصد و حداکثر 30 درصد می باشد.



3-11-تابش
نور و حرارت خورشید منشاء عوامل آب و هوایی در سطح زمین است. زوایای موقعیت خورشید یا زوایای تابش آفتاب در هر زمان ، مشخص کننده میزان سایه ای است که در پشت هر مانع ایجاد می شود . همچنین این زوایا مشخص کننده میزان انرژی حرارتی تابیده شده به سطوح افقی و سطوح قائم واقع در جهات مختلف جغرافیایی است.
3-12-میزان دریافت انرژی (جهت قبله)
در سردترین ماه های سال بیشترین انرژی خورشیدی بر سطوح قائم رو به جنوب می تابد. در حالی که میزان انرژی خورشیدی تابیده شده بر همین دیوار در ماه تیر یا گر مترین ماه سال بسیار کم است. میزان انرژی تابیده شده بر دیوارهای شرقی و غربی در گرم ترین ماه سال، حدود دو برابر میزان این انرژی در سردترین ماه سال است. سطوح قائم رو به شمال یا دیوارهای رو به شمال به طور کلی انرژی خورشیدی بسیار کمی در طول سال آن هم تنها در فصل تابستان دریافت می کنند.
3-13-پوشش گیاهی و جنگل ها
به سبب موقعیت خاص اقلیمی و بازرگانی به موقع و کافی از مناطق شمال غربی تا جنوب شرقی استان کرمانشاه دره های پوشیده از جنگل پر برکتی وجود دارد. جنگل های این استان عموماً از جامعه بلوط بومی ایران تشکیل یافته و در حدود 60 درصد از این جمعه را گونه های مختلف بلوط و 25 درصد آن را گونه های مختلف پسته های وحشی (بنه) و حدود 5 درصد انواع بادام کوهی و 10 درصد بقیه را دیگر گونه ها تشکیل می دهد. برخی از درختان و درختچه های جنگلی استان کرمانشاه عبارتند از : آلبالو ی وحشی ، انجیر، اوجا ، بادام وحشی ، بلوط، بید، پسته وحشی ، تمشک، چنار، زبان گنجشک، صنوبر، سرخ ولیک، گردو و زالزالک.
3-14-گونه شناسی گیاهی
با توجه به موقعیت اقلیمی شهرکرمانشاه و با توجه به شرایط آب و هوا یی گونه های خا ص خود را طلب می کند. گونه هایی که برای این شرایط آب و هوایی مناسب هستند و در این شرایط سازگار با محیط باشد ، عبارتند از : بسیاری از گونه های مختلف خانواده سوزنی برگان که همیشه سبزند و نیاز آبی بالایی ندارند و ذخیره آب کالکته (آب ذخیره شده توسط خاک در زمستان ) برای درخت در طول سال کافی می باشد همچنین از نظر زیبایی و چشم اندازمناسب به نظر می رسند.
- همچون کاج تهران، سروناز ، کاج سیاه، بید مجنون، بید سپید، جوالدوز، زبان گنجشک، گونه های سپیدار، یاس زرد و ...
انواع چمن قابل استفاده در طراحی سایت:
در محوطه های پارکها ، میدانها، باغچه ها از انواع چمن ها استفاده می کنند که دو نمونه ی آن چمن هلندی و چمن اسپورت می باشد که نوع دوم در تمامی شرایط جوی می تواند رشد کند.
3-15-نتیجه گیری
طبیعتاً وقتی مطالعه اقلیمی صورت می گیرد، این کار برای آن انجام می شود تا شرایط اولیه ، محدودیت ها و الزامات «طراحی اقلیمی» بدست آید. هر چند تغییر یا تبدیل ، افزون یا کاهش یا کاستن و یا حذف هیچکدام از عوامل اقلیمی در خوزه توانایی و اختیار ما نیست اما بسیاری از موارد ، ابزارهایی برای تعدیل تأثیرات برخی از عوامل اقلیمی در دسترس یافت می شود. برای مثال تعداد روزهای آفتابی سال میانگین بارش سالیانه عواملی نیستند که بتوانیم به دلخواه آنها را تغییر دهیم و یا افزایش و کاهش دهیم . آشکار است که بایستی آرمان های خود را با توجه به امکانات و محدودیت های اقلیمی سایت همسو و هماهنگ سازیم .
3-16-راه حل های مقابله با عوامل جوی نامساعد
1- به حداقل رسانیدن سطوح مجاور با هوای سرد خارج؛
2- پیش بینی عایق حرارتی – با ظرفیت خوب و مناسب – دیوار های جانبی و سطوح مجاور با هوای خارج، به نحوی که گرمای تولید شده در داخل را ، در مدتی کمتر از 8 ساعت از خود عبور ندهد؛
3- به حداقل رسانیدن مقدار جابجایی هوای داخل و خارج؛
4- استقرار بناها در امتداد شرق و غرب ،تا در تابستان بیشترین سایه و کمترین آفتاب، و در زمستان کمترین سایه و بیشترین آفتاب حاصل شود؛
5- در صورت تعبیه سقف شیبدار، رعایت اصولی که بادهای شدید منجربه تخریب سقف نشود و جریان بادهای خفیف – به علت وجود برفهای روی بام و فضای خالی زیر آن- موجب افزایش بیشتر سرمای اطاقهای زیر بام نشود؛
6- در صورت استفاده از بام های مستوی ، رعایت دقیق اصول مقاومت سقفو عایقکاری ( رطوبتی و برودتی )در مقابل سنگینی برف و یخبندان ، به نحوی که ضرورت برف روبی را به حداقل برساند و موجب افزایش سرمای اطاقهای زیر بام نشود؛
7- تخصیص 15 الی 25 درصد از سطح دیوارها به پنجره که میزان مناسب و لازم برای سطح پنجره ها و باز شو ها می باشد؛
8- استقرار ساختمان به نحوی که در زمستان ها و ما ههای سرد، جریان باد در معابر و مسیرها به وجود نیاید؛
9- تعبیه پنجره ها به نحوی استفاده از بادهای مفید مناسب به حداکثر و مزاحمت بادهای سرد به حداقل ممکن برسد؛
10- استفاده از گیاهان مناسب و مقاوم بومی به منظور بیشترین بهره برداری از فضای سبز و تلطیف هوا.
3-17-فرم بنا – جهت بنا- نما و پنجره ها
با احداث باز شوها در جبهه جنوبی ساختمان حرارت تابشی خورشید به نحو چشمگیری در این جبهه از ساختمان ذخیزه می شود. با احداث بنا در امتداد شرق و غرب کمترین سطح درمقابل با دمای نامطلوب قرار می گیرد که اغلب ازقسمت غرب می وزد و لذا حداقل پنجره در این قسمت قرار می گیرد. چرخاندن و استقرار بنا به گونه ای که سطوح بیشتری از بنا از نور جنوب استفاده کند به میزان قابل توجهی انرژی خورشیدی را ذخیره کرده ایم والتر ناتیو مناسبی برای ساخت و بنا محسوب می شود. فرم بنا در اقلیم کوهستانی مکعب و مکعب مستیطل میباشد در این حالت مساحت سطوح خارجی نسبت به حجم حدلاقل می رسد تا از این طریق تبادل حرارتی فضاهای بیرونی و درونی به کمترین میزان خود برسد. آنچه که در اقلیم کوهستانی باید مد نظر داشت مصالح مورد استفاده در بدنه دیوارها و جسم ساختمان ها ست. کاربرد سنگ لاشه در پای دیوارها راه حل مطلوبی جهت ممانعت از نفوذ رطوبت صعودی ( بالا رونده) به دیوارهای بناست. مطلوبست در اقلیم کوهستانی از مصالح با چگالی کم و ظرفیت حرارتی بالا استفاده شود.
نمای بنا: از مصالح به رنگ تیره استفاده می شودو ساختن بنا با سنگ مجاز نمی باشد در این ازاره ها از سنگ استفاده می شود.
جهت گیری : در امتداد محور شرقی به گونه ای که بدنه وسیع بدنه های شمالی و جنوبی باشد و یا قرار دادن پنجره ها در دو جبهه جنوبی.
3-18-تحلیل سایت

شمال سایت: تپه

جنوب سایت: خوابگاه

شرق سایت: تپه

غرب سایت: دانشکده ادبیات






فصل چهارم:
بررسی نمونه های مشابه



4-1-دانشگاه هنرهای زیبا دانشگاه تبریز
مجموعه پردیس دانشگاه هنر اسلامی تبریز در ضلع جنوبی چهارراه حکیم نظامی و در محل سابق کارخانهٔ چرم‌سازی خسروی قرار گرفته‌است.



مساحت این مجموعه ۳۶٬۰۰۰ متر مربع شامل ۸ ساختمان سه‌طبقه و یک‌طبقه می‌باشد. مرمت مجموعه پردیس از سال ۱۳۷۶ خورشیدی شروع شده و در همین راستا ساختمان‌های فرسوده به آمفی‌تئاتر، ساختمان اداری، سالن ورزشی، سلف سرویس و کتابخانه تغییرکاربری داده‌اند؛ همچنین توربین‌ها و ژنراتورهایی که در بخش تأسیسات کارخانه چرم‌سازی باقی مانده‌اند، مرمت و بازسازی شده و به‌عنوان موزه صنعتی مورداستفاده قرار خواهند گرفت.


سایت پلان



معرفی ساختمان شماره 1


4-2- دانشگاه معماری
دانشگاه رایس،تگزاس 1979
زمین با سنگ و آجر فرش شده و درختان موجود باقی مانده اند تا سایه ایجاد کنند. نماهای جدید به سبک محوطه پاسخ میدهند.دو پلکان، سالن ورودی را به نیم طبقه ای که پلی بین نمایشگاه و فضای مشورتی و ایستگاه در دو انتهای نیمه گردشی است، متصل میشود.تمام گردش در داخل ساختمان از طریق این گالری صورت میگیرد و بیشترین تماس را برای دانشجویان، اداری و بازدید کنندگان فراهم میسازد.پانل ها به عنوان نمایشگاه و فضای مشورت برای فعالیت های خاص میتواند سازگار شود و به عنوان مرکز اطلاعات با برد های سوزنی و پوسترها نیز بکار میرود.
نمایشگاه ها با گنجایش 200 نفر بطور همزمان میتوانند فعالیت کنند.کل محوطه نیز برای برگزاری مراسم و جشن ها جهت استفاده 300 نفر بکار گرفته میشود.فضای دانشکده، اداری و دستشویی ها کنار فضای نمایشگاه قرار گرفته است.باقی ساختمان نیز محیط کارگاه ، کلاس ها و اتاق های همایش می باشد.


پلان طبقه همکف

پلان طبقه اول



4-3- مدرسه معماری Auroville Kindergarten
این مکان در هندوستان و در سال 2003 تأسیس شد و مورد بهره برداری قرار گرفت. تعداد دانش آموز و دانش جویان آن بین 65- 60 نفر میباشد. کل مجموعه تنها در یک طبقه (همکف) طراحی شده و زیر بنای آن 600 متر مربع می باشد.
امکانات این مدرسه هنر به شرح زیر می باشد:
کارگاه کارگاه صنایع دستی فضاهای چند منظوره کتابخانه سالن غذا خوری استخر پارکینگ و...


پلان مجموعه بصورت نامتقارن ولی متعادل می باشد از لحاظ بصری هیچگونه تقارن و تعادلی مشاهده نمیشود. سقف مجموعه شیبدار است. کل مجموعه از 11 عدد زیر مجموعه که مجزا میباشد ولی در کل پیوسته، تشکیل شده است.

4-4- دانشگاه تانگمن (سین سیناتی – اوهایو)
موقعیت:

راه های دسترسی خارجی



فصل پنجم:
استانداردهاوضوابط طراحی


ضوابط و معیار های طراحی دانشکده معماری
عملکرد ها:
عملکرد هر فضا در نهایت تابعی از انسان است. استفاده هایی است که > به عنوان یگانه موجودی که روح فضا را درک میکند،از فضا دارد.حال این فضا می خواهد یک بیمارستان باشد،یا یک مرکز تفریحی یا یک ارامگاه یا ...انچه که مهم است شناخت نیاز های انسان در ان فضایی ست که میخواهیم طراحی کنیم برای تعیین درست تر این نیازها باید عواملی مانند فرهنگ ، اقلیم ، اقتصاد ، جامعه شناسی و... را مورد دقت و بررسی قرار دهیم برای بررسی عملکرد فضا ها در دانشکده معماری در سایت شهر یزد،ابتدا نیازمند یک دسته بندی کلی هستیم که با کمک این دسته بندی و جزء جزء کردن فضا ها ،راحت تر بتوانیم کار بررسی را انجام دهیم.لازم به ذکر است که این تقسیم بندی شناور بوده و به هیچ عنوان قطعیت ندارد. هدف از طراحی فضای اموزشی،حل کردن روابط فضایی مورد نیاز جهت فر ایند اموزش است. به این معنا که فضا هایی که امر اموزش در هر رشته ای نیازمند ان فضا ها و امکانات است، به چه صورت و با چه نظمی در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا بتوانند هدف نهایی را به بهترین صورتی حاصل کنند.در این صفحات سعی بر ان شده که بر اساس تقسیم بندی انجام شده، عملکرد جزئی هر بخش و هر فضا را به تفکیک بر اساس نور و فرم و روابط و مصالح و... بررسی و ذکر نماییم.
5-1- آموزشی-تئوری
5-1-1-کلاس درس:
کلاس درس در واقع اصلی ترین بخش قسمت اموزش های تئوری میباشد.انچه در تعیین ابعاد کلاس ها نقش اساسی دارد،همانا تعداد صندلی ها می باشد که خود عامل تعیین کننده مخروط دید می باشد.مخروط دید در واقع عبارتست از محدوده ای که ناظر(دانشجویان) به راحتی قادر به دیدن موضوع دید(تخته و استاد) باشند.چنین استانداردی در مورد مدرس نیزوجود دارد.زاویه دید مدرس باید در حدود 140 درجه در نظر گرفته شودکه بر اساس ان عرض کلاس تعیین می شود.بهتر است کلاس درس در طبقات اول و دوم در نظر گرفته شود که دلیل ان حجم بالای مراجعه کنندگان(استفاده کنندگان،دانشجویان) و تخلیه سریع تر و راحت تر آنها می باشد.
کلاس هایی که بر حسب نوع درس ارائه شده از جمعیت بیشتری برخوردار هستند یا به عبارت دیگر کلاس هایی که با ظرفیت زیاد طراحی می شود،باید سطحی شیبدار داشته باشد که نفرات پشت سر به راحتی بتوانند تخته و مدرس را مشاهده کنند.در مورد نور فضای کلاس های اموزش تئوری نکات زیر قابل توجه بوده و دلایل عملکردی دارند:
ارتفاع پنجره رابطه مستقیمی با عمق کلاس دارد.بدین معنا که هرچه عمق کلاس بیشتر باشد،ارتفاع پنجره نیز باید بلند تر در نظر گرفته شود. دلیل این امر هدایت بهتر نور به عمق کلاس می باشد.البته در این مورد اقلیم باید به خوبی در نظر گرفته شود.زیرا اگر چنین اقدامی در مناطق کویری مانند یزد انجام شود،در واقع دمای کلاس را به نحو چشمگیری افزایش داده ایم.هر چقدر هم که طراحی پنجره ما درست و اصولی باشد،باز هم ما بی نیاز از نور مصنوعی نیستیم.در استفاده از نور مصنوعی باید توجه داشته باشیم که:
نور مصنوعی باید از سقف و توسط لامپ های مهتابی(فلوروسنت)تامین گردد.
علت نور گیری از سقف این است که اگر مهتابی ها بر روی دیوار نصب شوند،موجب ازار چشم خواهند شد.نکته مهم بعدی این است که ردیف مهتابی ها باید عمود بر ردیف صندلی ها قرار گیرد تا نورییکنواخت حاصل شود.
در مورد مصالح کلاس های درس باید توجع داشت که:
_ در ساخت کف نباید از مصالح صیقلی استفاده کرد.دلیل ان این است که هنگام خروج از کلاس بخصوص
در هنگام خروج های اضطراری،کف های سر و صیقلی ایجاد خطر میکنند.در ضمن کف باید در مقابل سایش مقاوم بوده و قابلیت تمیز کردن باشد و دلیل ان هم میزان زیاد رفت و امد می باشد.
مبحث اکوستیک بودن یکی از مباحث مهم در کلاس های درس می باشد.2/1 تا3/1 سقف باید از مصالح اکوستیک باشد.دیوار پشت سر دانشجویان نیز باید از دیوارک های گچی ساخته شود تا بتواند در مقابل پژواک صدای مدرس که در جلوی کلاس قرار دارد مقاومت کند.
یکی دیگر از نکات مهم در مورد صدا،پخش یکنواخت صدا در کلاس می باشد.به این منظورباید از در مظر گرفتن فواصل طولانی در طراحی جلوگیری کرد.حداکثر فاصله بین گوینده و شنونده باید 25 متر در نظر گرفته شود تا صدای مدرس به خوبی به اخرین نفرات و ردیف ها هم برسد.اگر نصف کلاس خالی باشد،به علت انعکاس صدا،از وضعیت مطلوب صدا دهی کاسته می شود.
در مورد رنگ باید توجه داشت که رنگ کف کلاس باید به صورت مات در نظر گرفته شود تا از بازتابش ناخواسته نور سقف و در نتیجه ایجاد مزاحمت جلوگیری به عمل اید.برای رنگ دیوارها نیز بهتر است از رنگ های روشن و مات استفاده شود.در مورد فرم کلاس باید توجه داشت که مهمترین هدف،کم کردن فاصله بین استاد و دانشجو می باشد.این امر باعث صدای ارام و در نتیجه فشار کمتر بر مدرس می شود،میتوان به سادگی بر صدا های مزاحم خارجی غلبه کرد،میتوان از وسایل سمعی و بصری کوچکتر و ارزان تری استفاده کرد.آموزش تصویری یکی از اصول بسیار مهم و موثر در اموزش بخصوص اموزش معماری ست.
بسیاری از تجارب بصری ما به صورت دیدن به وجود می اید که بخشی از این دیدن باید از طریق عکس و اسلاید از فضا ها و اتفاقات معماری صورت گیرد.از این جهت تعیین و طراحی فضایی به کلاس یا اتاق عکس و اسلاید بسیار ضروری می نماید.آنچه در تعیین مساحت این فضا بسیار مهم است دو عامل صندلی و مخروط دید می باشد.این فضا نیازی به نور طبیعی ندارد.به علاوه اگر در لکه گذاری ها جایی در نظر گرفته شد که نورطبیعی داشتیم حتما باید پرده ضخیم نیز در نظر گرفته شود.دلیل این کار هم این است که هنگام استفاده از دستگاه ویدئوپروژکتور هرچه فضا تاریک تر باشد،دید بهتری نسبت به پرده تصویر ایجاد
خواهد شد پس نور این فضا باید مصنوعی و کنترل شده باشد.
مکان قرار گیری مدرس در کلاس اسلاید باید به گونه ای باشد که علاوه بر تسلط بر پرده نمایش جهت
ارائه توضیحات لازم،موقعیت قرار گیری وی موجب ایجاد سایه بر روی پرده نمایش نگردد.
جهت نظم دهی بهتر به این کلاس نیاز به تجهیزاتی از قبیل میزتلوزیون،میز پروژکتور،قفسه نوار و سی دی و... لازم می باشد.در مورد مصالح باز هم باید گفت که مصالح کف نباید صیقلی بوده و در عین حال باید قابلیت شست و شو و نظافت را داشته باشد.سقف و دیوار ها باید اکوستیک بوده تا از انعکس صدای فیلم های پخش شده و... جلوگیری شود.
رنگ دیوار ها باید مات در نظر گرفته شود تا براق بودن دیوار ها موجب کاهش دید در کلاس نشود:
این بخش جهت بحث و تبادل نظر بین دانشجویان و اساتید و صاحب نظران در نظر گرفته می شود.در موقع طراحی بهتر استاین فضا در طبقات بالا تر دیده شود تا مشکل رفت و امد های غیر مرتبط (رفت و امد دانشجویان به کلاس ها و...) ایجاد مزاحمت نکند.مساحت این فضا ارتباط مستقیمی با میز کنفرانس دارد و میز کنفرانس نیز خود تابعی از حجم استفاده از سالن می باشد که بر اساس استاندارد ها و سرانه ها تعیین می گردد.فضایی در حدود24 تا 30 نفر فضایی مطلوب می باشد.
نور اتاق کنفرانس میتواند طبیعی یا مصنوعی تامین گردد.اگر از نور طبیعی استفاده میکنیم،بهترین نور نور شمال می باشد. نور مصنوعی نیز باید به صورت یکنوچه در مورد عملکرد مصالح در این فضا حائز اهمیت فراوان است،بحث اکوستیک بودن فضا می باشد که با مصالحی مانند چوب،پانل های گچی پیش ساخته،دیوار های یونولیتی و... میتوان به این مهم دست یافت.اکوستیک بودن فضا موجب پخش یکنواخت و متناسب صوت در تمام اتاق میشود که این امر باعث استفاده راحت تر مخاطبیناز سخنرانی سخنران میشود.
اتاق کنفرانس چنانچه به منظور اتاق گرد همایی (میز گرد) هم کاربرد داشته باشد،باید فرم ان به گونه ای طراحی شود که بتوان مبلمان هاییکه مخصوص اتاق های میزگرد میباشد را در داخل ان جاگذاری کرد.و نکته مهم در اینگونه مبلمان ها ،مشاهده ( رو در رو بودن) هر یک ازاخت و غیر زننده باشد.
5-2- آموزشی-عملی
5-2-1-آتلیه ها:
الف:آتلیه طراحی معماری:
درس طراحی معماری یکی از مهم ترین دروس رشته معماری می باشد. در واقع در این درس تمام نکات و مسائل گفته شدهدر دروسی مانند عناصر و جزئیات ساختمانی،شناخت مواد و مصالح،مبانی نظری،ساخت و ارائه و... باید به صورت عملی در طراحی فضا های معماری نمود پیدا کند.به همین خاطر شناخت نیاز ها و عملکرد های این فضا از اهمیت بسیاری برخوردار است.
فرم کلی این فضا که همانطور که گفته شد از زیر شاخه های فضا های آتلیه ای می باشد،مانند دیگر فضا های آتلیه ایست با این تفاوت که مبلمانی مانند میز های کرکسیون،سه پایه بوم و... نیز باید در ان دیده شود.در نتیجه عامل تعیین کننده در مساخت این فضا را میتوان سه پایه بوم و صندلی و میز کرکسیون در نظر گرفت.
نور این فضا باید هم به طریق طبیعی و هم به صورت مصنوعی تامین شود. نور طبیعی باید از سمت شمال و شرق باشد که دلیل آن هم عدم تابش مستقیم افتاب است. در حالت کلی در صورت امکان باید از نور گیری از سقف نیز استفاده کرد اما در این پروژه بخصوص(دانشکده در یزد) با توجه به اقلیم خاص آن باید نکات محیطی را نیز در نظر گرفت.
رنگ میز های این سالن باید مات بوده تا براقی میز ها خللی در کار طراحی وارد نکند همچنین رنگ دیوار ها باید از رنگ های سفید ،کرم و یا سبز بسیار کم رنگ باشد.
همانند فضا های قبلی کف این فضا نیز نباید صیقلی بوده و در عین حال باید قابل شست و شو باشد.به علت طبیعت این درس که ساعات کلاس ان با همهمه و سر و صدا همراه است،برای جلوگیری ازایجاد مزاحمت برای کلاس های دیگر،باید بهارای یک سری فضا های جانبی نیز می باشد که عبارتند از:
اتاق مربی یا مسئول: که باید دید کافی نسبت به سالن اصلی داشته باشد.
انبار وسایل آتلیه: که در ان از وسایلی مانند سه پایه و... نگهداری می شود.
رختکن:برای تعویض لباس دانشجویان این درس.بحث جاذب صوت بودن صفحات این فضا،(دیوار ها و سقف) توجه ویژه شود.این فضا که میتواند در داخل فضای آتلیه باشد و حد اکثر به وسیله یک پارتیشن جدا شود.
ب. آتلیه درک و بیان:
این آتلیه نیز از نظ کار کرد و فرم شباهت بسیاری به آتلیه طراحی معماری دارد و در بسیاری ازموارد این دوآتلیه به صورت سیال طراحی شده که قابلیت کاربری برای هر دو عملکرد را دارا باشد.در صورت تفاوت آنچه این دو را از یکدیگر متمایز میکند، مبلمان داخلی ان است.
ج. آتلیه ترسیم فنی:
برای نمایش محدوده و تقسیمات فضایی هر مکان،جزئیات اجرایی،چگونگی طراحی محوطه و... نیازمند
طراحی انها هستیم.به این منظور واحد هایی به عنوان واحد ترسیم فنی در این رشته ارئه میگردد که
در اینجا به بررسی عملکرد فضایی ان می پردازیم:
مساحت این فضا بر اساس میز های نقشه کشی و استاندارد های مربوط به ان تعیین می گردد.معمولا این فضا برای 24 تا 30 نفر در نظر گرفته می شود.
نور این آتلیه می تواند طبیعی یا مصنوعی باشد اما نکته ضروری در مورد طراحی نور،عدم ایجاد سایه است.به همین خاطر بهتر است از نور مصنوعی و به صورت یکنواخت استفاده کرد.نور مورد استفاده باید به وسیله لامپ های مهتابی تامین گردد و این لامپ ها باید به سقف و بالای میزهای ترسیم نصب شوند تا حداقل سایه را ایجاد کنند.
رنگ میزهای ترسیم نباید رنگ های تیره و براق باشد.دلیل تیره نبودن میزها به خاطر استفاده از پوستی و
کاغذ کالک و... و دید بهتر خطوط هنگام ترسیم و براق نبودن میز ها نیز به خاطر عدم انعکاس نور می باشد.رنگ سالن باید از رنگ های ملایم باشد که در طول زمان موجب خستگی چشم نگردد.این فضا نیز دارای فضا های جانبی می باشد که عبارتند از:
اتاق مربی یا مسئول: که باید دید کافی نسبت به سالن اصلی داشته باشد.
روشویی که میتواند در داخل فضای آتلیه باشد و حد اکثر به وسیله یک پارتیشن جدا شود.
این فضا تا حد بسیار زیادی شبیه فضای آتلیه ترسیم فنی ست با این تفاوت که در ان میز های کرکسیون
نیز وجود دارد.نور این فضا نیز باید مصنوعی و یکنواخت بوده و ایجاد سایه نکند. این دو فضا را(آتلیه ترسیم فنی و طراحی فنی)را به گونه ای طراحی میکنند که عملکرد های مورد انتظار از هر دو درس را بر آورده کنند.
5-2-2-کارگاه ها:
1.کارگاه چوب:
حتی امروزه با تمامی پیشرفت هایی که در زمینه تکنولوژی ساختمان حاصل شده و مواد و مصالح جدید
که وارد بازار شده است،باز هم با نگاهی به اطراف خود در می یابیم که هنوز هم "چوب" نقش غیرقابل انکاری در ساختمان دارد.هرچند ممکن است دیگر از چوب به عنوان مصالحی سازه ای استفاده نشود اما از آن به عنوان درب،پارتیشن ها و... هنوز هم استفاده می گردد.بحث کارکرد های چوب در معماری سنتی که خود مقوله دیگری ست که به تنهایی می تواند موضوع چند کتاب تخصصی باشد. کافیست تحلیلی اجمالی بر روی ارسی ها ،تیر گنبد ها،فرسپ ها و... بیندازیم تا به این مطلب بیشتر پی ببریم.
مخلص کلام این که برای دانشجویان معماری آشنایی هرچند اجمالی با چوب و کارکرد ها،قابلیت ها،انواع اتصالات،کاربرد های مختلف انواع چوب و...لازم و غیر قابل چشم پوشی ست. از این جهت در دانشکده های معماری فضایی به عنوان کارگاه چوب در نظر گرفته می شود.ابعاد این فضا بر اساس ماشین الات و دستگاه ها و میزهای کار لازم این کارگاه تعیین می گردد.به علت سر و صدایی که این کارگاه ایجاد میکند و احتمال وجود دستگاه های سنگینی همچون اره های نیمه صنعتی،دستگاه های رنده وتراش برقی و... بهتر است که در مکان یابی فضا ها،این کارگاه را در طبقات اول و یا در صورت امکان در زیرزمین قرار دهیم
تا مزاحمتی برای سایر کلاس ها ایجاد نکند.
2-کارگاه سفال و مجسمه:
هدف ما در این کارگاه اموزش مجسمه سازی به معنای عام ان نیست.چرا که امروزه مجسمه سازی خود
به عنوان رشته ای مستقل که از زیر شاخه های رشته نقاشی می باشد،در دانشگاه ها تدریس می شود.
هدف از کارگاه سفال و مجسمه سازی بیشتر اشنایی اجمالی با اصول این رشته به عنوان رشته ای جنبی
و گاهی مکمل رشته معماری برای دانشجویان است.
از طرفی یکی از راه های بیان ایده های اولیه،ساخت ماکت های کچی و گاهی گلی ست که این درس می تواند در این زمینه نیز یاری رسان دانشجویان باشد تا ایده های ذهنی خود را بهتر نشان دهند.انچه در تعیین ابعاد این کارگاه موثر است،چرخ های سفال و میز های سفالگری و مجسمه سازی ست.در این کارگاه باید فضایی برای ساخت گل در نظر گرفت که باید به راحتی قابل تمیز کردن باشد.در این فضا طبیعی یا مصنوعی بودن نور چندان اهمیت ندارد اما وجود گرد و غبار در برخی کار ها موجب اخلال در کار می شود.(مثلا در مراحل لعاب کاری)کارگاه سفال دارای فضاهایی جانبی ست که عبارتند از:
اتاق مربی یا مسئول: که باید دید کافی نسبت به سالن اصلی داشته باشد.
انبار وسایل کارگاه: که در ان از وسایلی مانند بسته های گچ،خاک،کاه و... نگهداری می شود.
رختکن:برای تعویض لباس دانشجویان این درس.
روشویی که میتواند در داخل فضای آتلیه باشد و حد اکثر به وسیله یک پارتیشن جدا شود
3.کارگاه ماکت:
علاوه بر اسکیس و روش های ارائه ترسیمی،روش دیگری نیز برای نشان دادن طرحی
که در ذهن شکل گرفته و یا بر اساس پلان مرحله به مرحله پیش می رود،وجود دارد که
ان ماکت سازی است. ساخت ماکت یک روش بسیار مناسب برای انتقال اسان و سریع ذهنیات،ابعاد،محوطه و... می باشد.کارگاه ماکت سازی به عنوان فضایی مستقل،بیشتر برای رشته ی شهر سازی که باید ماکت های وسیع درست کنند موضوعیت دارد.انچه در تعیین فضای کارگاه ماکت سازی مهم است،میز های ساخت و برش است که تعداد انها نیز بر اساس تعداد دانشجویان وسرانه ها و استاندارد های تعیین شده مشخص میگردد.نور کارگاه ماکت سازی میتواند مصنوعی یا طبیعی باشد.ولی جهت کار بهتر وجود نور یکنواخت مصنوعی ضروری ست.کارگاه ماکت سازی نیز دارای فضاهای وابسته یی ست که عبارتند از:
اتاق مربی یا مسئول: که باید دید کافی نسبت به سالن اصلی داشته باشد.
انبار وسایل کارگاه: که در ان از وسایلی مانند فوم،یونولیت و... نگهداری می شود.
رختکن:برای تعویض لباس دانشجویان این درس.
روشویی که میتواند در داخل فضای کارگاه وحد اکثر به وسیله یک پارتیشن جدا شود.
4. کارگاه عکاسی
عکاسی نیز به مانند مجسمه سازی خود رشته ای بسیار گسترده و پیچیده و مستقل می باشد اما انچه برای دانشجویان معماری مهم است،دانستن "اصول عکاسی" بخصوص "عکاسی معماری" ست. برای دست یافتن به این مهم،در دانشکده های معماری کارگاهی به نام کارگاه عکاسی در نظر گرفته میشود که در ان دانشجویان علاوه بر اصول و مبانی عکاسی،با شیوه های ظهور و چاپ فیلم نیز اشنا می شوند.
فضای کارگاه عکاسی را میتوان به دو بخش زیر تقسیم بندی کرد:
الف) تاریکخانه چاپ
ب)گالری عکاسی
در قسمت تاریک خانه کارهایی مربوط به چاپ و... انجام میشود. ابعاد این فضا بر اساس سینک های بزرگ و کوچک اب سرد و گرم و نیز میزهای اگراندیسور تعیین می شود.در این قسمت به هیچ عنوان نباید نور طبیعی وجود داشته باشد.نور مصنوعی نیز باید کنترل شده به صورت دلخواه باشد. در این قسمت باید از مصالحی استفاده کرد که قابلیت شست و شوی مرتب را داشته باشد چون ممکن است در اثر ریختن داروی ظهور و... نیاز به شست و شو به وجود اید. بخش بعد کارگاه عکاسی گالری میباشد که مکانی جهت نمایش عکس ها می باشد.مهمترین عنصر این بخش پانل های عمودی نمایش عکس ها می باشد. نور این قسمت بهتر است موضعی طراحی شود و در صورت وجود پنجره به بیرون،این پنجره ها به وسیله پرده کنترل شود تا نور مستقیم افتاب بر کیفیت عکس های به نمایش در امده تاثیر منفی نگذارد. رنگ دیوار ها باید از رنگ های روشن باشد.البته این حکم کلی نبوده و بر اساس رنگ پانل،رنگ کف،نوع نمایش عکس ها و... میتواند تغییر کند.
5-2-3- آزمایشکاه ها:
الف: آزمایشگاه بتن:
امروزه بتن یکی از مصالح بسیار پر کاربرد در ساخت و ساز محسوب میشود که به خاطر داشتن شرایط خاصی از قبیل فرم پذیری و... از اهمیت بسیاری برخوردار است. بحث بتن،مبحثی بسیار گسترده و تخصصی ست که حتی در مقاطع دکترا هم به عنوان رشته ای مستقل وجود دارد. با این توضیح در می یابیم که بتن و شناخت جزئیات ریز ان،نه هدف و نه موضوع بحث رشته معماری نمی باشد.اما به منظور اشنایی اجمالی با رفتار های کلی بتن،درس بتن ارائه میگردد که ازمایشگاه بتن،یکی از بخش های مورد نیاز این درس می باشد. عامل اصلی در تعیین مساحت این فضا،میزهای ازمایش می باشد.در لکه گذاری ها بهتر است طبقه همکف را به ازمایشگاه بتن اختصاص دهیم که دلیل عمده ان ورود و خروج راحت مصالح و ضایعات ساختمانی ازمایشگاه می باشد. قسما از بتن بهتر است دربی ماشین رو (حداقل به اندازه استاندارد های یک وانت بار) داشته باشد. در مورد نور ازمایشگاه تاکید چندانی بر طبیعی بودن ان نیست ولی از نور مصنوعی به صورت یکنواخت حتما باید استفاده کرد. در ازمایشگاه بتن از دستگاه هایی استفاده می شود که ایجاد لرزش می کنند.(دستگاه های ویبره) به همین خاطر باید کف این ازمایشگاه در مقابل این لرزش های طولانی مدت مقاوم باشد.از طرفی این لرزش ایجاد سر و صدا می کند به همین خاطر سقف و دیوار ها و کف باید عایق صوتی باشد تا صدای تولید شده به خارج نفوذ نکند.و...
ب. آزمایشگاه خاک:
قبل از ساخت هر ساختمانی ابتدا باید میزان مقاومت خاک پی که ساختمان بر روی ان بنا می شود را محاسبه کرد تا با کمک ان بتوان به طراحی شناژ پرداخت.در اصل محاسبه این مقاومت و رفتار فیزیکی خاک بر عهده ی ازمایشگاه مکانیک خاک میباشد.
از نظر فضا و تا حدود زیادی عملکرد ازمایشگاه مکانیک خاک با ازمایشگاه بتن شبیه به هم می باشد و میتوان این دو فضا را با تغییراتی جزئی،به صورت یک جا طراحی کرد.
بخش ازمایشگاه ها خود دارای فضاهای جانبی می باشند که عبارتند از:
اتاق مربی یا مسئول: که باید دید کافی نسبت به سالن اصلی داشته باشد.
انبار وسایل ازمایشگاه: که در ان از وسایل و تجهیزات مربوطه و... نگهداری می شود.
رختکن: برای تعویض لباس دانشجویان این درس.روشویی و سرویس بهداشتی
5-3- بخش فرهنگی-رفاهی
5-3-1- کتابخانه
اتاق های مطالعه فردی
در ساختمان برخی کتاب خانه ها مکان هایی جهت مطالعات انفرادی محققان در نظر گرفته می شود.برخی از پژوهشگران و محققان در رشته های مختلف گاهی موفق به دریافت "فرصت های مطالعاتی" در داخل و یا خارج از کشور می شوند و اینگونه فضا ها میتواند برای این دسته افراد بسیار سودمند باشد. تجهیزات این اتاق عبارتست از میز کار و صندلی،میزکامپیوتر،صندلی راحتی و... که مساحت ان بیشتر تابع رتبه ی علمی پژوهشگر می باشد.این اتاق ها می تواند از سمت شمال و یا شرق نورگیری شود ولی وجود پرده حتما الزامی ست.نور مصنوعی نیز باید به صورت یکنواخت و بدون ایجاد سایه باشد. مصالح این اتاق باید از مصالحی که به خوبی جاذب صوت می باشند ساخته شود تا سر و صدا های احتمالی خارج وارد این فضا نشود.این اتاق ها به علت حجم نسبتا کم ، باید از تهویه مناسبی برخوردار باشد. برای رنگ این فضا باید سعی شود که از رنگ های ملایم مثل کرم استفاده شود تا در اثر مطالعات طولانی مدت ایجاد خستگی در فرد نکند. مکان یابی این اتاق ها بهتر است در فضا هایی باشد که رفت و امد کمتری در ان مکان ها صورت می گیرد تا هر چه بیشتر از سرو صدا در امان باشد.
سالن مطالعه
محلی برای مطالعه دانشجویان بخصوص در مورد کتب مرجع و یا فیش برداری از کتب متعدد می باشد. ابعاد این فضا بر اساس میز و صندلی ان تعیین میگردد.نکته مهم در زمینه میز و صندلی ها،عدم دید مستقیم افرادی که در دو طرف میز نشسته اند نسبت به هم می باشد. دید مستقیم از میزان تمرکز می کاهد. نور این فضا باید به صورت مصنوعی تامین گردد و در اکثر موارد علاوه بر نور گیری از سقف،از طریق چراغ های مطالعه نیز نورگیری انجام می شود.نکته مهم باز هم عدم ایجاد سایه می باشد. اکوستیک بودن این فضا بسیار مهم می باشد.زیرا سر و صدا و رفت و امد های بی مورد اصلی ترین عوامل برهم ریختن تمرکز افراد استفاده کننده می باشد. کف سالن مطالعه و به طور کلی کتابخانه باید از مصالحی باشد که حرکت صندلی،رفت و امد و... ایجاد صدای مزاحم نکند.
اتاق نوار خانه
این اتاق محلی برای نگهداری نوار های اموزشی مورد نیاز دانشجویان میباشد که عامل تعیین کننده در این فضا،قفسه های نوار ها می باشد.در این فضا می تواند از یک سیستم صوتی جهت تکثیرو... نیزاستفاده کرد لزا اهمیت اکوستیک بودن فضای این اتاق بیش از پیش مطرح می گردد.امروزه از اتاق ارشیو نوار به عنوان ارشیو سی دی ،دی وی دی و... نیز استفاده میشود.
محل برگه دان
برای جست و جو و یافتن سریع و راحت کتاب در کتابخانه ها،از یک سری کد که بر اساس روابط خاصرشته کتابداری طراحی می شود،استفاده می گردد.این کدها در محل هایی به نام برگه دان نگهداری میگردد که خود به سه شیوه طبقه بندی میگردد:
1.بر اساس موضوع:با دانستن موضوعی که در پی تحقیق در مورد ان هستیم میتوانیم نام کتاب را پیدا کنیم.
2.بر اساس نام پدید اورنده:اگر در مورد کتابی نام نویسنده یا مولف ان کتاب را بدانیم،با کمک شابک کتاب میتوان به راحتی ان را یافت.
3.بر اساس نام کتاب: جست و جو بر اساس نام کتاب صورت میگیرد.بدین معنا که این قسمت بر اساس نام کتاب نظم دهی شده اند.بر اساس دسته بندی بالا،سه دسته قفسه و یا برگه دان خواهیم داشت.هرچند که امروزه اکثر کتابخانه ها به سیستم جست و جوی پیشرفته کامپیوتری مجهز شده اند اما هنوز هم قسمت برگه دان،از فضا های مربوط به کتابخانه ها می باشد.در این قسمت باید فضایی جهت نوشتن کد های یافته شده ،مکانی جهت قرار دادن فیش و... در نظر گرفته شود.این قسمت باید از نور یکنواخت مصنوعی مناسبی برخوردار باشد.از انجا که رفت و امد در این قسمت زیاد است،بهتر است این قسمت را در فضا های کم اهمیت تر کل کتابخانه قرار داد تا سر و صدا های ایجاد شده و رفت و امد ها،بر روی فضا های اصلی مانند سالن مطالعه تاثیر منفی نگذارد.
مخزن کتاب
محل نگهداری کتاب هایی که بر اساس کد های توضیح داده شده منظم شده و در قفسه های مربوطه نگهداری می شوند.عامل اصلی در فضا سازی مخزن کتابخانه،وجود قفسه های نگهداری کتاب و راه رو های ارتباطی بین انهاست. این قسمت نباید در معرض نور طبیعی باشد.چراکه نور طبیعی و گرد و غبار موجب فرسایش زودتر کتب می شود. تهویه این بخش نیز باید مطلوب بوده تا عمر مفید کتاب های نگهداری شده افزایش یابد.
محل متصدی
این مکان باید نسبت به سالن اصلی دید داشته و به قسمت مخزن نیز دسترسی مناسب داشته باشد .در نظر گرفتن یک پیش خوان برای جدا کردن بخش سالن مطالعه با قسمت متصدی و مخزن بسیار موثر و مفید است. دربخش استقرار متصدی،وجود میز و صندلی،محل قرار دادن کارت های عضویت،برگه امانت کتاب، دفتر ثبت ورود و خروج کتاب و... از ضروریات است. در بیشتر موارد از نور مصنوعی یکنواخت جهت روشنایی این فضا استفاده می کنیم و باید توجه داشت که مساحت ان بر اساس تعداد کتاب دار های مورد نیاز مشخص می گردد.
5-3-2-نماز خانه
وضو خانه
از فضا های جنبی نمازخانه محسوب می شود.در ان باید امکاناتی نظیر سرویس های بهداشتی،روشویی ها،ایینه، اویز لباس و... در نظر گرفته شود. خود وضوخانه به دو بخش اقایان ( برادران) و بانوان ( خواهران) تقسیم می گردد که امکاناتی مشابه با یکدیگر دارند. در تهویه و کلا در سرویس های بهداشتی عمومی بحث تهویه و شست و شو و نظافت از اصول پایه ای محسوب می گردد.به همین خاطر سعی میشود از مصالحی استفاده کنیم که به راحتی قابلیت شست و شو و نظافت را داشته باشند.
فضای نمازخانه
بر اساس تعداد دانشجویان این فضا استاندارد سازی می شود. از نظر نورگیری و مصالح محدودیت خاصی را شامل نمیشود فقط بهتر است در ان از رنگ ها و فرم های ارام و ملایم استفاده شود تا هر چه بیشتر حس ارامشی که جوهر نیایش است را محقق سازد. فضای نمازخانه نیز خود به دو قسمت خواهران و برادران تقسیم میشود. ممکن است این جداسازی با کمک پارتیشن یا پردا بوده که در مواقع لزوم بتوان فضایی یکپاچه در اختیار داشت
5-3-3-سالن اجتماعات
فضای سالن
سالن اجتماعات به منظور ایجاد فضایی جهت گرد هم ایی ها،ارائه مقالات، اجرای برنامه های هنری و... طراحی میشود.عامل تاثیر گذار در سالن تعداد صندلی ها و مخروط دید می باشد. سالن های اجتماعاتی که از ان به عنوان سالن نمایش نیز استفاده می شود،علاوه بر داشتن استاندارد ها و معیار های سالن های اجتماعات باید استاندارد هایی از نظیر خروجی اضطراری و... که مربوط به سالن های نمایش می باشد را نیز دارا باشند.نور سالن از طریق نور مصنوعی تامین شده و مصالح نیز باید به گونه ای انتخاب شود که عایق صوت باشد. سالن دارای فضا های جانبی از جمله صحنه نمایش،اتاق پشت صحنه و... می باشد.
سالن انتظار
محل تجمع افراد در زمان های میان برنامه یا پیش از شروع برنامه ست که باید بر اساس ابعاد سالن اصلی طراحی شود. این فضا خود شامل قسمت های خدماتی مانند ،سرویس های بهداشتی،فروشگاه نوار یا کتاب،نیمکت،بوفه و... می باشد. نور این سالن میتواند هم از طریق نور طبیعی و هم از طریق نور مصنوعی یکنواخت تامین گردد.دیوار های بین قسمت سالن انتظار و سالن اصلی برنامه باید به خوبی جاذب صوت بوده تا سر و صدای ایجاد شده در سالن انتظار راهی به درون سالن اصلی نداشته باشد. فرم سالن انتظار بهتر است به گونه ای باشد که ارتباطی واضح بین ورودی های فرعی سالن اصلی و ورودی به سالن انتظار داشته باشد. به این معنا که بیننده بعد از ورود به سالن انتظار دچار سردرگمی نشود. سالن انتظار را می توان به عنوان یک فضای تقسیم بزرگ نیز در نظر گرفت.در ساخت جزئیات مبلمان این سالن نباید از فرم های تیز و برنده استفاده کرد چرا که در مواقع اضطراری ایجاد خطر می نماید.

5-3-4-فضا های فرهنگی-رفاهی
انتشارات
فضایی برای تکثیر و فروش جزوات اموزشی و کمک اموزشی که در محوطه دانشکده دیده می شود.در ان میز دستگاه کپی و وسایل و تجهیزات زیراکس و چاپ قرار دارد.عملکرد ان بیشتر محدود به استفاده دانشجویان همان دانشکده است اما قابلیت پاسخگویی به نیاز های افراد خارج از محیط دانشکده معماری (دانشکده های دیگر) را نیز دارد.در مورد مصالح محدودیت خاصی برای این فضا متصور نشده اند.
بوفه
مکانی با تعریف کاربری متفاوت از سلف.به این معنا که در ان چای، قهوه،غذا های سرد و... سرو می شود و نیز دارای فضای برای استراحت بین دو کلاس و ملاقات های کوتاه می باشد. در ان باید فضایی همچون اشپزخانه،یخچال،فضای میز و صندلی و... در نظر گرفته شود. نور ان باید به صورت طبیعی و مصنوعی تامین شود و در ضمن بهتر است دید مناسبی به فضای اطراف داشته باشد.
5-4-بخش اداری
اتاق رئیس دانشگاه
این بخش در واقع مرکز برنامه ریزی،هماهنگی و اتخاذ تصمیمات اجرایی برای موسسه می باشد. با توجه به این که تقریبا تمام مدیران موسسات اموزش عالی داری مدارک بالای تحصیلی می باشند و از انجایی که این فضا ، فضایی رسمی و اداری ست ، لازم است در طراحی ان علاوه بر در نظر گرفتن نیاز به فضا هایی مانند: بخش انتظار مراجعه کنندگان ، اتاق منشی ، اتاق جلسه ، بایگانی اسناد مدیریتی و صورت جلسه ها ، سرویس بهداشتی و... به فرم و نور فضا نیز توجه کافی شود. به عنوان مثال برای طراحی اینگونه فضا ها باید از طرح های فانتزی و... خودداری کرد. نور گیری این فضا به صورت طبیعی و مصنوعی انجام میگیرد.نور طبیعی باید از سمت شرق و شمال و نور مصنوعی نیز باید به صورت لامپ های فلورسنت و از سقف تامین گردد.
اتاق معاون
از نظر فرم کمابیش شبیه به اتاق مدیریت میباشد با این تفاوت که این بخش باید دارای ارتباطی خوب و منطقی با بخش مدیریت و نیز به اتاق مدیران گروه داشته باشد.
مدیر گروه
فضا به عنوان فضایی ارتباطی میان دانشجویان و مدیرگروه می باشد که ضمنا در ان کار های اداری نظیر تعیین واحد و... نیز انجام میشود.
معاون آموزشی
به نسبت مدیر ،معاون و مدیر گروه نیازمند فضایی محدود تر می باشد. نکته مهم در لکه گذاری این فضا ارتباط راحت بین مدیریت و معاون موسسه و مدیر گروه می باشد.در بیشتر موارد مدیریت اموزشی و پژوهشی در یک فضا سامان داده می شوند.
مالی(حسابداری)
نیاز های این فضا عبارتند از : بخش بایگانی پرونده های مالی دانشجویان ، بخش بایگانی پرونده های مالی دانشگاه ، بایگانی پرونده های مالی اساتید و... که باید به خوبی از انها محافظت شود.این فضا باید به گونه ای طراحی شود که بیشترین فضا را برای قفسه بندی و زونکن ها در نظر گرفته شده باشد.
حراست و انتظامات
در ایران باید این قسمت باید علاوه بر بخش هایی که عهده دار برقراری نظم در دانشگاه می باشد، دارای فضایی جهت تشکیل کمیته های
انظباطی باشد. در بعضی موارد این بخش به دو قسمت دختران و پسران ( خواهران و برادران ) تقسیم میشود که در موارد خاص امکان رسیدگی به مشکلات و تخلفات هر دو گروه وجود داشته باشد.بخش نگهبانی نیز به نوعی در این زیرمجموعه قرار می گیرد که نیازند فضایی برای استراحت نگهبانانی ست که در شیفت شب در دانشگاه حضور دارند.از طرفی باید به ورود و خروج نیز احاطه کافی داشته باشد.
مشاور تحصیلی
این بخش نیازمند فضایی ارام ،نور ملایم و خطوط نرم می باشد. در صورت امکان بهتر است در هنگام لکه گذاری جایی تعیین شود که در عبور و مرور زیاد نباشد.در برخی موارد در بخش مشاور تحصیلی ،مشاور اجتماعی و از این قبیل خدمات نیز ارائه میشود که با توجه به اضافه شدن هر یک از موارد این چنین ، فضای مورد نیازش نیز در نظر گرفته شود.
5-5 - پارکینگ ها :
- لازم است پارکینگ کارمندان از پارکینگ عمومی مجزا گردد و حتی الامکان فضایی سرپوشیده و یا حداقل سایه افکندر نظر گرفته تا از تابش آفتاب و نیز ریزش نزولات آسمانی محفوظ باشد.
- ورودی سواره حداقل 150 متر از تقاطع خیابان فاصله داشته باشد، یا از لاین کند شونده برای دستیابی به ورودی استفاده شود.
5-5-1- ضوابط و استانداردهای پارکینگ :
 قرارگیری یک پارکینگ حداقل دهانه 2.5 متر
 قرارگیری دو پارکینگ کنار هم حداقل دهانه 4.5 متر
 قرارگیری سه پارکینگ کنار هم حداقل دهانه 7 متر
 طول مورد نیاز جهت پارکینگ 5 متر
 حداقل فضای یک پارکینگ 2.5*5 متر
 شعاع گردش یا طول مورد نظر جهت مانور 5 متر
 حداقل عرض در ورودی پارکینگ 3 متر
 شعاع داخلی مسیر گردش در کلیه پارکینگ ها 4.57 متر است.
 هر واحد بالای 100 متر در طبقه اول و دوم به یک پارکینگ نیاز دارد.
 حداکثر ارتفاع پارکینگ 2.20 متر
 حداکثر ارتفاع زیرزمین 2.20 متر
 حداقل ارتفاع مفید ورودی پارکینگ 1.80 متر


5-5-2- ضوابط مربوط به رمپ پارکینگ :
 شروع رمپ با 5/2 متر فاصله از معبر عمومی (پیاده رو)
 شیب رمپ پارکینگ 15 درصد
 رعایت ارتفاع حداقل 195 سانتیمتر از روی رمپ تا زیر سقف بالای رمپ.
 حداقل قطر در چرخش 180 درجه 12 متر رعایت گردد.
 حداقل وتر مثلث در زاویه چرخش 90 درجه رمپ 7 متر رعایت گردد.
 عرض رمپ یکطرفه 3 متر و دوطرفه 6 متر
 عرض رمپ قوسی یکطرفه 3.65 متر و دوطرفه 7 متر
 در نظر گرفتن دو رمپ با عرض حداقل 5/3 متر یا یک رمپ با عرض حداقل 5 متر برای پارکینگ با ظرفیت بیش از 24 خودرو بصورت رفت و برگشت ضروری است.
 در نظر گرفتن رمپ به عرض حداقل 5/3 متر برای پارکینگ با ظرفیت کمتر از 24 خودرو ضروری است.
 در نظر گرفتن راه دسترسی دستگاه پله و رمپ برای پارکینگ ها در طبقات فوقانی و زیرزمین به کد همکف تراز خروجی ضروری است.
 تأمین راه دسترسی خودرو صرفاً توسط جک آسانسور و در نظر نگرفتن رمپ غیر مجاز (بجز پارکینگهائی که تمام طبقات کاربری پارکینگ دارد و در این مورد رمپ بصورت ترجیحاً مطرح است).
 دور بندی ایستگاه مشترک دستگاه پلکان وآسانسور در پارکینگ ساختمان ها و نصب در دودبند خود بسته شود.



5-6- فضاهای ارتباطی در فضاهای اداری :
در تعیین فضاهای ارتباطی، نوع فضا اهمیت ویژه¬ای دارد.نوع فضاهای ارتباطی در یک فضای عمومی با یک فضای خصوصی متفاوت است. همچنین میزان رفت و امد و مراجعه کنندگان به فضای عمومی در تعیین فضای ارتباطی نقش اصلی را ایفا می کند.
از سوی دیگر در مورد فضاهایی که عملکرد آنها در مقیاس شهر یا فراتر از آن فضاهای ارتباطی از تعریف معمول خود فراتر رفته و به فضایی برای حضور مخاطبین بدل می¬شود. این نوع از فضای ارتباطی می¬تواند به شکل یک فضای چند عملکردی به جذب مخاطبان حوزه مربوط به فضا بدل گردد.
5-6-1- فضاهای ارتباطی افقی :
فضای ارتباطی افقی به طور کلی همان راهروها هستند. در تعیین فواصل لازم در فضاهای ارتباطی افقی، پایه اندازه¬ها همان اندازه بدن انسان می¬باشد و بدن افراد درشت اندام به عنوان الگو مورد استفاده قرار می¬گیرد. بنابراین با تعیین فواصل بر اساس الگوی بدن افراد درشت اندام، افراد ریز اندام تر نیز مشکل نخواهند داشت.
بنابراین با اعمال اندازه¬های استاندارد، در فضاهای ارتباطی مورد نظر که بسته به شرایط و نوع کاربری تعداد افراد مختلفی ممکن است از آن عبور کنند، اندازه راهروها بدست می¬آید.
بعد از شناخت ابعاد بدن در طرح راهروها دو محدوده مؤثر دیگر در طراحی، مطرح می¬شود:
 محدوده گام و محدوده ادراک
5-6-1-1- محدوده گام:
عبارتست از فاصله دو پا از یکدیگر، در حالیکه یک پا جلوتر از دیگری است(همان فاصله دو پا در هنگام حرکت).
این اندازه برای افراد مختلف در جوامع و حالت¬های مختلف تغییر می¬کند. طول گام بیشتر افراد بزرگسال 4/91-61 سانتیمتر است.
5-6-2- فضاهای ارتباطی عمودی :
فضاهای ارتباطی عمودی ممکن است به گونه¬های مختلف طراحی شوند. پله، پله برقی، شیب راهه(رامپ) و آسانسور.
در طراحی فضاهای ارتباطی عمودی نیز باید ملاحظات اندام سنجی افراد سالم و معلول را در نظر داشت.
5-6-2-1- پله :
انواع پله:
عنوان نوع پله راهنمایی برای نوع سازه،کیفیت مصالح، جزئیات و نازک کاری که در اغلب موارد هزینه ساخت پله است. البته پله ها در هر دسته ای که ساخته شوند، باید استاندارد های اجرا در مورد تحمل بار و ایمنی را رعایت کنند.این دسته بندی در ارزش عملکردی تفاوتی ایجاد نمیکند.
انواع پله ها:
پله های صنعتی
پله های خدماتی
پله های فروشگاهی
پله های معمارانه
پله های معمارانه:
به گروهی از پله ها اطلاق میگردد که با جزئیات بیشتر و معمولاً گران تر از دیگر پله هستند.آنها ممکن است کاملاً سنتی طراحی شوند یا نمایانگر ترکیبی از بخش های استاندارد با عناصر طراحی شده مانند حاشیه پله، نرده ها، کف پله و پاگرد ها باشند.این دسته از پله ها در مقایسه با انواع دیگر شیب کمتر با پاخورهای کوتاهتر و به تناسب کف پله های عریض تر دارند. به عنوان یک قاعده ی کلی درزهای سازه ای باید تاحد ممکن مخفی شوند، جوش های نمایان ساییده و زیر پله ها باید با مصالح پوششی روکش شوند. نرده ها نیز از نوع تزیینی باشند.
ابعاد پله:
ابعاد پله در ارتباط باشیب
پهنای پله (اینچ) ارتفاع پله(اینچ) شیب(درجه)
0/11 5/6 30
2/10 2/7 35
5/9 0/8 40
8/8 8/8 45
ابعاد پیشنهادی اجزای پله
ردیف عنوان حداقل حداکثر بهینه
1 زاویه صعود پله 30 50 -
2 عمق پله 28سانتی متر - 28تا30سانتی متر
3 ارتفاع پله 13سانتی متر 20سانتی متر 17تا18سانتی متر
4 عمق جلوآمدگی 2سانتی متر 4سانتی متر 3 سانتی متر
5 عرض پله(نرده تا نرده) 56سانتی متر - 56 سانتی متر
6 حداقل ارتفاع از کف تا سقف راه پله 1/2متر - 1/2 متر
7 ارتفاع نرده 86سانتی متر 94سانتی متر -
8 قطر میله نرده 4سانتی متر 8سانتی متر 4 سانتی متر
9 عرض دستگیره نرده 8سانتی متر - 8 سانتی متر

در مورد پله ها برای عبور 2 نفر ابعاد 7/172 سانتیمتر پیشنهاد می¬شود که این ابعاد متناسب با ابعاد بدن افراد درشت اندام است و انحراف احتمالی نا خواسته بدن افراد در آن لحاظ شده است.


5-6-2-2- پله برقی :


5-6-2-3- سطح شیبدار:
حداقل عرض سطح شیبدار 120 سانتی متر است.
برای سطوح شیبدار تا 3 متر طول ، حداکثر شیب 8 درصد و با عرض 120 سانتی متر باید باشد.
در سطح شیبدار بیش از 3 متر طول (تاحدمجاز9متر) در ازای هر متر افزایش طول، 5 سانتی متر به عرض مفید آن اضافه و 5/0 درصد شیب آن باید کاسته شود.
پیش بینی یک پاگرد به عمق حداقل 120 سانتی متر در هر 9 متر طول الزامی است در سطوح شیبدار دو جهته ، عرض پاگرد عرض سطح شیبدار خواهد بود.
کف سطح شیبدار باید غیر لغزنده باشد.
وجود میله دستگرد در یک طرف سطح شیبدار الزامی است.
ارتفاع میله دستگرد از کف سطح شیبدار برای شخص نشسته 75 سانتی متر،برای ایستاده 85 و برای کودکان 60 سانتی متر است.
حداقل فاصله بین دیوار و میله دستگرد 4 سانتی متر است .
5-7- سرویس بهداشتی :
حداقل برای هر 25 زن یک توالت و برای هر 25 مرد باز هم یک توالت لازم است و این قاعده تا 100 نفر صادق است. از 100 نفر به بالا ، به ازای هر 40 کارمند یک توالت باید اضافه شود
تا 5/1 برابر امکان افزایش وجود دارد.
طبق آیین نامه ها شیر آب گرم باید بالای دستشویی و در دهلیز توالت ها درمحل های کار قرار گیرد.
برای کارکنان کمتر از 50 نفر میتوان از تسهیلات مشترک استفاده کرد.از تسهیلات توالت نباید بیش از 250 مرد یا 160 زن استفاده کنند.

5-8- آمفی تئاتر:
باید توجه داشت که آمفی تئاتر جدا از مسیر عادی بازدیدکنندگان باشد، نزدیک به سالن اصلی ورودی و یا مستقیماً بدان راه داشته باشد. کاملا مجهز به وسایل ایمنی باشد. (درهای اضافی، سیستم مستقل برق، از نظر گرما و سر و صدا از بقیه بخش های ساختمان جدا باشد و ...)
- طراحی فضای مناسب جهت دستگاه های نمایش فیلم، اسلاید و ... از نیازهای این سالن است.
- خروجی ها باید به طرف بیرون باز شده و مطابق با تعداد افراد و طول مسیر حرکت آنها طراحی شوند.
- ارتفاع درها نباید از 220 سانتیمتر کمتر باشد.
- پلکان با عرض 1100 میلیمتر برای تا 100 نفر، 1600 میلیمتر برای تا 250 نفر باید باشد.
- حداقل ارتفاع پله ها 14 سانتیمتر و حداکثر 18 سانتیمتر باید در نظر گرفته شود.
- برای کوتاه کردن زمان انعکاس صوت، حجم محوطه به ازای هر صندلی 14/ 5/7 مترمکعب می باشد.
- سرانه سالن نمایش بدون احتساب فضای صحنه 1/1 متر مربع برای هر نفر می باشد.
- اگر برای هر 4-3 راهرو یک در خروجی جانبی به عرض 1 متر در نظر گرفته شود، به ازا هر راهرو 25 صندلی مجاز است.
- خط دید هر تماشاچی بایستی 12 سانتیمتر بالاتر از چشم تماشاچی ردیف جلو باشد.
- حداکثر فاصله آخرین ردیف از خط جلوی صحنه 24 متر می باشد.
- همچنین می بایست به گونه ای طراحی شود که بتوان صحنه را از هر جای سالن به وضوح و به خوبی دید یعنی باید تطابقی بین عمق و عرض آن موجود باشد.
- صحنه های بدون بسط و گسترش مساحت کمتر از100 ترمربع، سقف صحنه کمتر از 1 متر بالاتر از قسمت فوقانی جلوی صحنه است.
-نسبت ارتفاع جلوی صحنه به عرض، باید 6: 1 باشد.
- فاصله لبه نشیمن هر صندلی تا پشتی صندلی جلویی برای صندلی های ثابت حداقل 60 سانتیمتر و برای صندلی های تاشو حداقل 40 سانتیمتر باید باشد.
- حداقل عرض صندلیها از محور تا محور دسته ی صندلی نباید از 50 سانتیمتر کمتر باشد و حداقل عمق نشیمن صندلیها نباید از 40 سانتیمتر کمتر باشد.
- ارتفاع اتاق پروژکسیون نباید از 5/2 متر کمتر باشد.نمونه هایی از پلان آمفی تئاتر

5-9- کتابخانه :
مهمترین نکته ای که در طراحی اولیه ی کتابخانه باید مورد توجه قرار گیرد، آرامش و سکوت و محیط مطبوع آن است که هم به محل استقرار آن در مجموعه و هم به مصالح به کار رفته در آن مربوط می شود.
- تابش مستقیم نور خورشید از کتابخانه نامطلوب است. لذا حتی المقدور سعی شود نور کتابخانه از طریق جبهه ی شمالی تامین شود.
- در بخش کتب مرجع برای هر 1000 جلد کتاب مساحت 10 متر مربع اختصاص داده می شود.
- در فضای دسترسی باز؛ 15 متر مربع بر 1000 جلد کتاب (حداقل 100 متر مربع) اختصاص داده می شود.
- میز مطالعه برای خواننده کتاب 600×900 میلیمتر مربع است و به ازا هر نفر 25/2 متر مربع فضا برای مطالعه اختصاص داده می شود.
- فضای میان قفسه ها باید حداقل 4/1 -3/1 متر عرض داشته باشند.
- راهرو میان قفسه ها نباید بیش از 3 متر طول داشته باشند.

فصل ششم:
برنامه فیزیکی


6-1-برنامه فیزیکی:


طبقه زیرزمین نام فضا زیر بنای فضا
موتورخانه 147
انبارعمومی 80
سرایداری 60
تکنیسین 12
نگهبانی 10
مجموع 309





طبقه همکف نام فضا زیر بنای فضا
کارگاه مرمت 80
کارگاه ماکت سازی 75
آتلیه آزاد 60
آتلیه عکاسی 150
تاریکخانه 30
انتشارات و فروش 125
آموزشی-فرهنگی 87
مدیرگروه
(تعداد:3) 12
لابی اصلی 80
نگهبانی و حراست 45
سمینار
(تعداد:2) 60
سرویس
(تعداد:8) 1.8
انباروسایل 15
سلف وآشپزخانه 345
نمازخانه
(تعداد:2) 40
دفترانجمن اسلامی 35
آمفی تأتروفضاهای جانبی 300
سالن انتظار 120
نمایشگاه 100
آموزش و تمرین 65
سالن مطالعه 160
مخزن باز 160
مجموع 2122.4






طبقه اول نام فضا زیر بنای فضا
آتلیه(عملی)
(تعداد:7) 100
کلاس(تئوری)
(تعداد:4) 50
اتاق اساتید 85
سرویس
(تعداد:8) 1.8
مجموع 999.4






طبقه دوم نام فضا زیر بنای فضا
آتلیه طراحی
(تعداد:2) 45
کلاس(تئوری) 50
مسئول 20
سرویس
(تعداد:8) 1.8
کنفرانس 35
اتاق رئیس 30
منشی 12
انبار 12
بایگانی راکد 15
بایگانی فعال 15
تلفنخانه 12
ماشین نویسی 12
سرپرست دانشجویان 12
آبدارخانه 10
دبیرخانه 12
اتاق معاون 20
آرشیوعکس و اسلاید 30
متصدی 10
آرشیو نقشه 50
مخزن بسته
(مرکزاسناد) 65
سالن مطالعه 42
مجموع 568.4
m2 4000 مساحت خالص فضا
1200 سیرکولاسیون و مسیرهای ارتباطی(30 %) m2
جمع کل: 5200 متر مربع

فصل هفتم:
ساختار فنی و اجرایی


7-1- فن کویل
فن کویل تشکیل شده است از:
کویل گرمایش و سرمایش و باد بزن و فیلتر هوای قابل تعویض یا قابل شستشو و تشتک تخلیه تقطیر اتو....
در این واحدها درجه حرارت گرمایش و سرمایش توسط ترموستات و مقدار رطوبت توسط هیومیدستات و مقدار هوا توسط باد بزن و مقدار هوای تازه به روشهای متداول کنترل میشود.
7-1-1- اجزای اصلی واحدهای فن کویل:
فیلتر هوا و بادزن. واحدهای فن کویل میتوانند دارای مقاومت الکتریکی و کویل های گرمایش با بخار آب یا آب گرم کننده نیز باشند. غالب گرمکن های الکتریکی برای استفاده در فصل پائیز در نظر گرفته میشوند تا مشکل تبدیل وضعیت تابستانی- زمستانی در سیستم های دو لوله ای مرتفع گردد.
وجود یک فیلتر قابل تعویض یا قابل شستشو با بازده 35 در قبل از باد بزن موجب میگردد تا از مسدود شدن و گرفتگی مسیر عبور هوا از رئی کویل توسط خاک یا الیاف موجود در هوای درحال گردش جلوگیری شودهمچنین با استفاده از این فیلتر از موتور بادزن محافظت خواهد شدو مقدار آلاینده هایی که توسط هوا جابجا میشوند در داخل فضای تهویه شده کاهش می یابد.تشتک تخلیه تقطیرات واحدهای فن کویل دارای عایق هستند.
استفاده از عایق هایی با دهانه های دمپردار که برای اتصال به دریچه های تازه روی دیوارهای خارجی ساختمان طراحی شده اند اختیاری است.کاربرد این واحدها توصیه نمیشود زیرا فشار باد موجب خواهد شدمقدار هوای تازه ورودی از کنترل خارج شود.
7-1-2- نوع و محل نصب:
فن کویل های سقفی را میتوان به سیستم کانال کشی متصل و توسط آن چندین دریچه را تغذیه کر. در مواردی که کنترل اختصاصی اتاقها ضرورت نداشته باشدو بتوان برگشت هوا را مشترک در نظر گرفت (مثلا" خانه های آپارتمانی) میتوان از یک فن کویل برای تغذیه چندین اتاق استفاده نمود.دراین صورت برای تاًمین افت فشار بیشتر باید موتور بادزن بزرگتر انتخاب شود.هوای تازه که توسط هوارسان تاًمین میشود رادر فن کویل سقفی میتوان به محفظه ورودی هوا به فن کویل و یا مستقیما" به داخل اتاق تغذیه کرد.

اگر هوای تازه را مستقیما" به داخل اتاق وارد کنید باید آنرا قبلا" تادرجه حرارت اتاق گرم کنید تادرصورت خاموش بودن فن کویل افراد احساس عدم آسایش نکنند. انتخاب کویل براساس درجه حرارت هوای مخلوط ورودی به کویل و درجه حرارت لازم در خروج از کویل انجام میشود بنحوی که نیازهای سرمایش و گرمایش اتاق را پاسخگو باشد.فن کویل های سقفی فضایی را در کف ساختمان اشغال نمیکنند و معمولا" ارزانتر هستند.
در ساختمانها یا نواحی ای که مقدار بار گرمایش زیاد است استفاده از مدلهای عمودی (زمینی) نتایج بهتری خواهد داشت.با نصب فن کویل در دیوارهای خارجی یا زیر پنجره ها مقدار گرمایش بیشتر خواهد بود .
برخی از طراحان هنگام انتخاب فن کویل هایی که کلید کنترل دور (3 سرعته) دارند،ظرفیت سرمایش اسمی در سرعت متوسط را مبنا میگیرند.این امر موجب افزایش ضریب اطمینان دستگاه و آرامتر کار کردن آن خواهد شد.زیرا هنگامیکه فن کویل در دور زیاد کار کند،ظرفیت حرارتی آن افزایش خواهد یافت.وقتی هوای تازه قبلا" توسط سیستم های مرکزی (هوارسان)تادرجه حرارت حدود 70 سرد یا گرم شده باشد، فن کویل ها باید فقط بارهای سرمایی و گرمایی فضای مورد نظر را تاًمین کنند.
معمولآ موتور بادزن فن کویلها از نوع موتورهای کوچک خازن دار یا قطب کوجک سایه ای و مجهز به محافظت در مقابل اضافه بار شدن هستند. توان مصرفی بزرگترین فن کویلها )حتی در سرعت زیاد(به ندرت از 31 تجاوز میکند وجریان راه اندازی انها از 2٦١ تجاوز نخواهد کرد.درطراحی مدار سیم کشی باید مقررات ملی و محلی توجه شود.معمولآ سیستم سیم کشی فن کویلها از سیستم روشنایی مجزا است.
کنترل ظرفیت فن کویل میتواند توسط تغییر مقدار گذر اب درون کویل کنار گذر کردن هوا از اطراف کویل تغییر سرعت بادزن و یا ترکیبی از این روشها انجام شود. مقدار گذر اب توسط ترموستاتی که در مسیر هوای برگشت یا روی دیوار نصب می آگردد کنترل می شود کنترل سرعت بادزن می تواند از نوع دستی خودکار باشد. معمولآ کنترل خودکار بصورت روشن خاموش است و انتخاب سرعت بصورت دستی انجام می شود.دربرخی از فن کویلها از موتورهای دور متغیر برای تنظیم سرعت استفاده می گردد. وقتی کنترل ظرفیت فن کویل از طریق کنترل سرعت بادزن انجام می شود ترجیحآ از ترموستات اتاقی استفاده کنید.
استفاده از کنترل روشن خاموش برای بادزن مناسب نیست زیرا:
معمولآ تغییر سطح صدای حاصل از بادزن بیشتر از صدای مداوم انازار دهنده خواهد بود و الگوی گردش هوا در اتاق بسیار متغیر خواهد بود.
7-1-3- کاربرد فن کوئل ها :
بهترین کاربرد سیستم فن کویل مربوط به مواردی است که بخواهیم درجه حرارت هر فضا بطور جداگانه کنترل شود. همچنین با استفاده از سیستم فن کویل از انتقال الودگی بین اتاقها جلوگیری خواهد شد.

7-1-4- مشخصات فنی فن کویل ها :
فن ها:فن های دستگاه پلاستیکی و از جنس پلی آمین بوده که با نصب الکتروموتورهای کم صدا و طراحی صحیح پایه موتور موجب می گردد که دستگاه با حداکثر هوادهی و حداقل صدا مورد استفاده قرار گیرد. دقت در ساخت و بالانس فن های پلاستیکی و عدم استفاده از فن های فلزی رایج علاوه بر اینکه از وزن دستگاه می کاهد ضمن حفظ استحکام کافی، از مشکلات مربوط به لرزش نیز پیشگیری می نماید، همچنین با کاهش توان الکتروموتورها از مصرف برق و هزینه های مربوط به آن کاسته می شود بدنه فن کویل :بدنه فن کویل های زمینی زهش بوده که ترکیبی از زیبایی و استحکام را ارائه می نماید و بدنه انواع سقفی به اقتضای شرایط استفاده، از ورق گالوانیزه و با پوشش رنگ ساخته می شود. گزینه های انتخابی: فن کویل ها دارای کلید کنترل دور سه مرحله ای جهت فن بوده و بنا به سفارش امکان افزودن برد الکترونیکی جهت کنترل دور فن با توجه به دمای هوای خروجی کویل نیز وجود دارد. این گزینه موجب افزایش کارایی دستگاه و صرفه جویی در مصرف انرژی می گردد. همچنین امکان تعبیه دمپر هوای تازه و چهار لوله ای شدن کویل جهت تأمین نیازهای مشتری، به صورت سفارشی وجود دارد.
7-1-5- مزایای فن کویل:
1. سیستم تغذیه سیال سرد کننده )لولهکشی در قیاص با کانال کشی( فضای کمتری اشغال خواهد کرد.
2. نیازی به اتاق بادزن مرکزی اصلآ وجود ندارد و یا ابعاد ان کوچکتراست.
3. فضای مورد نیاز برای عبور کانالهای هوا کوچکتر خواهد بود.
در این سیستم میتوان فن کوی فضاهایی که نیاز به تهویه مطبوع ندارند را خاموش کرد. برای اینکه پاسخ سیستم به تغییر مقدار بارهای سرمایش و گرمایش سریع باشد می توان ظرفیت فن کویل را بیشتر در نظر گرفت.
در این سیستم جون امکان استفاده از اب گرم کننده با درجه حرارت پایینتر نیزبرای تامین گرمایش وجود دارد استفاده از فن کویل به ویژه درسیستمهای بازیافت حرارت یا سیستمهای حرارت خورشیدی مناسب است.

7-1-6- معایب فن کویل :
تعمیرات سیستمهای تمام اب بیشتر از سیستمهای تمام هواست و غالبآ این تعمیرات در فضاهایی صورت می گیرد که افراد حضور دارند. در واحهایی که نقطه شبنم انها کم است ضروری است سیستم جمع اوری تقطیرات پیش بینی وبه طور ادواری تمیز گردد. در برخی موارد جمع اوری و تخلیه تقطیرات مشکل وهزینه بر خواهد بود. همچنین تمیز کردن کویل واحدهای فن کویل نیز مشکل است. چون فیلتر هوای فن کویل ها معمولآ کوچک و دارای بازده کم میباشد برای اینکه مقدار جریان هوا کاهش نیابد باید بصورت متناوب ان را تعویض یا تمیز کرد.
گاهی اوقات که تمام رطوبت گیری توسط سیستم مرکزی تامین هوای تازه انجام می شود می توان از سیستم تخلیه تقطیرات صرفنظر کرد. غالبآ هوای تازه از طریق پنجره یا نصب دریچه بر روی دیوارهای خارجیساختمان تامین می گردد. مقدار هوای تازهای که به این روش تامین می شود متاثر از اثر دود کشی جهت و سرعت باد خواهد بود.
اگر برای کنترل درجه حرارت اتاق از شیرهای تنظیم جریان اب سرد کننده استفاده می کنید این احتمال وجود دارد که مقدار رطوبت داخل اتاق در تابستان افزایش یابد. برای کنترل شرایط اتاق می توان از کنترل کننده های دو وضعیتی استفاده کرد که در یک حالت سرعت بادزن را تغییر می دهد و در حالت دیگر مقدار اب سرد کننده عبوری ازفن کویل را از طریق گذراندن ا ن از کنار کویل تنظیم می کند.


7-2- ساختمان اسکلت فلزی
در این نوع ساختمان ها برای ساختن ستون ها و پل ها از پروفیل های فولادی استفاده می شود. در کشور ما معمولا ستون ها را از تیر آهن های I دوبل یا بال پهن های تکی استفاده می نمایند، و همچنین برای اتصالات از نبشی و تسمه و برای زیر ستون ها از صفحه فولادی استفاده می شود، و معمولا دو قطعه را به وسیله جوش به همدیگر متصل می نمایند. سقف این نوع ساختمان ها ممکن است تیرآهن و طاق ضربی باشد، و یا از انواع سقف های دیگر از قبیل تیرچه بلوک و غیره استفاده گردد. برای پارتیشن بندی می توان از انواع آجر و یا قطعات گچی و یا چوب و یا سفال های تیغه ای استفاده کرد.
احداث ساختمان بمنظور رفع احتیاج انسانها صورت گرفته و مهندسین، معماران مسئولیت تهیه اشکال و اجراء مناسب بنا را برعهده دارند؛ محور اصلی مسئولیت عبارت است از:
الف ) ایمنی
ب ) زیبائی
ج) اقتصاد
با توجه به اینکه ساختمان های احداثی در کشور ما اکثرا" بصورت فلزی یا بتنی بوده و ساختمانهای بنایی غیر مسلح با محدودیت خاص طبق آئین نامه 2800 زلزله ایران ساخته میشود، آشنایی با مزایا و معایب ساختمانها می تواند درتصمیم گیری مالکین ، مهندسین نقش اساسی داشته باشد.
7-2-1- مزایای ساختمان فلزی:
مقاومت زیاد: مقاومت قطعات فلزی زیاد بوده و نسبت مقاومت به وزن از مصالح بتن بزرگتر است ، به این علت در دهانه های بزرگ سوله ها و ساختمان های مرتفع ، ساختمانهائی که برزمینهای سست قرارمیگیرند ، حائز اهمیت فراوان میباشد .
خواص یکنواخت : فلز در کارخانجات بزرگ تحت نظارت دقیق تهیه میشود ، یکنواخت بودن خواص آن میتوان اطمینان کرد و خواص آن بر خلاف بتن با عوامل خارجی تحت تاثیر قرار نمی گیرد ، اطمینان در یکنواختی خواص مصالح در انتخاب ضریب اطمینان کوچک مؤثر است که خود صرفه جو یی در مصرف مصالح را باعث میشود .
دوام : دوام فولاد بسیار خوب است ، ساختمانهای فلزی که در نگهداری آنها دقت گردد . برای مدت طولانی قابل بهره برداری خواهند بود - خواص ارتجاعی : خواص مفروض ارتجاعی فولاد با تقریبی بسیار خوبی مصداق عملی دارد . فولاد تا تنشهای بزرگی از قانون هوک بخوبی پیروی مینماید . مثلآ ممان اینرسی یک مقطع فولادی را میتوان با اطمینان در محاسبه وارد نمود . حال اینکه در مورد مقطع بتنی ارقام مربوطه چندان معین و قابل اطمینان نمی باشد .
شکل پذیری : از خاصیت مثبت مصالح فلزی شکل پذیری ان است که قادرند تمرکز تنش را که در واقع علت شروع خرابی است ونیروی دینامیکی و ضربه ای را تحمل نماید ،در حالیکه مصالح بتن ترد و شکننده در مقابل این نیروها فوق العاده ضعیف اند. یکی از عواملی که در هنگام خرابی ،عضو خود خبر داده و ازخرابی ناگهانی وخطرات ان جلوگیری میکند.
پیوستگی مصالح : قطعات فلزی با توجه به مواد متشکه آن پیوسته و همگن می باشد و ولی در قطعات بتنی صدمات وارده در هر زلزله به پوشش بتنی روی سلاح میلگرد وارد میگردد ، ترکهائی که در پوشش بتن پدید می آید ، قابل کنترل نبوده و احتمالا" ساختمان در پس لرزه یا زلزله بعدی ضعف بیشتر داشته و تخریب شود .
مقاومت متعادل مصالح،مقاومت : مصالح فلزی در کشش و فشار یکسان ودر برش نیز خوب و نزدیک به کشش وفشار است .در تغییر وضع بارها، نیروی وارده فشاری ، کششی قابل تعویض بوده و همچنین مقاطعی که در بار گذاری عادی تنش برشی در انها کوچک است ، در بارهای پیش بینی شده ،تحت اثر پیچش و در نتیجه برش ناشی از ان قرار میگیرند. در ساختمانهای بتنی مسلح مقاومت بتن در فشار خوب ، ولی در کشش و یا برش کم است. پس در صورتی که مناطقی احتمالآتحت نیروی کششی قرار گرفته و مسلح نشده باشد تولید ترک و خرابی مینماید.
انفجار : در ساختمانهای بارهای وارده توسط اسکلت ساختمان تحمل شده ، از قطعات پرکننده مانند تیغه ها و دیواره ها استفاده نمی شود . نیروی تخریبی انفجار سطوح حائل را از اسکلت جدا می کند و انرژی مخرب آشکار میشود ، ولی ساختمان کلا" ویران نخواهد گردید . در ساختمانهایی بتن مسلح خرابی دیوارها باعث ویرانی ساختمان خواهد شد.
تقویت پذیری و امکان مقاوم سازی : اعضاء ضعیف ساختمان فلزی را در اثر محاسبات اشتباه ، تغییر مقررات و ضوابط ، اجراء و .... میتوان با جوش یا پرچ یا پیچ کردن قطعات جدید ، تقویت نمود و یا قسمت یا دهانه هائی اضافه کرد .
شرایط آسان ساخت و نصب : تهیه قطعات فلزی در کارخانجات و نصب آن در موقعیت ، شرایط جوی متفاوت با تهمیدات لازم قابل اجراء است .
سرعت نصب : سرعت نصب قطعات فلزی نسبت به اجراء قطعات بتنی مدت زمان کمتری می طلبد .
پرت مصالح : با توجه به تهیه قطعات از کارخانجات ، پرت مصالح نسبت به تهیه و بکارگیری بتن کمتر است .
وزن کم : ‌میانگین وزن ساختمان فولادی را می توان بین 245 تا 390 کیلوگرم بر مترمربع و یا بین 80 تا 128 کیلوگرم بر مترمکعب تخکین زد ، درحالی که در ساختمانهای بتن مسلح این ارقام به ترتیب بین 480 تا 780 کیلوگرم برمترمربع یا 160 تا 250 کیلوگرم برمترمکعب می باشد .
اشغال فضا :‌ در دو ساختمان مساوی از نظر ارتفاع و ابعاد ، ستون و تیرهای ساختمانهای فلزی از نظر ابعاد کوچکتر از ساختمانهای بتنی میباشد ، سطح اشغال یا فضا مرده در ساختمانهای بتنی بیشتر ایجاد میشود.
ضریب نیروی لرزه ای : حرکت زمین در اثر زلزله موجب اعمال نیروهای درونی در اجزاء ساختمان میشود ، بعبارت دیگر ساختمان برروی زمینی که بصورت تصادفی و غیر همگن در حال ارتعاش است ، بایستی ایستایی داشته و ارتعاش زمین را تحمل کند . در قابهای بتن مسلح که وزن بیشتر دارد ، ضریب نیروی لرزه ای بیشتر از قابهای فلزی است . تجربه نشان میدهد که خسارت وارده برساختمانهای کوتاه و صلب که در زمینهای محکم ساخته شده اند ، زیاد است . درحالیکه در ساختمانهای بلند و انعطاف پذیر ، آنهائی که در زمینهائی نرم ساخته شده اند ، صدمات بیشتری از زلزله دیده اند . بعبارت دیگر در زمینهای نرم که پریود ارتعاش زمین نسبتا" بزرگ است ، ساختمان های کوتاه نتایج بهتری داده اند و برعکس در زمینهای سفت با پریود کوچک ، ساختمان بلند احتمال خرابی کمتر دارند.
عکس العمل ساختمانها در مقابل حرکت زلزله بستگی به مشخصات خود ساختمان از نظر صلبیت و یا انعطاف پذیری آن دارد و مهمترین مشخصه ساختمان در رفتار آن در مقابل زلزله ، پریود طبیعی ارتعاش ساختمان است.


7-2-2- معایب ساختمانهای فلزی:
ضعف در دمای زیاد : مقاومت ساختمان فلزی با افزایش دما نقصان می یابد . اگر دکای اسکلت فلزی از 500 تا 600 درجه سانتی گراد برسد ، تعادل ساختمان به خطر می افتد .
خوردگی و فساد فلز در مقابل عوامل خارجی : قطعات مصرفی در ساختمان فلزی در مقابل عوامل جوی خورده شده و از ابعاد آن کاسته میشود و مخارج نگهداری و محافظت زیاد است .
تمایل قطعات فشاری به کمانش : با توجه به اینکه قطعات فلزی زیاد و ابعاد مصرفی معمولا" کوچک است ، تمایل به کمانش در این قطعات یک نقطه ضعف بحساب می رسد .
جوش نامناسب : در ساختمانهای فلزی اتصال قطعات به همدیگر با جوش ، پرچ ، پیچ صورت میگیرد . استفاده از پیچ و مهره وتهیه ، ساخت قطعات در کارخانجات اقتصادی ترین ، فنی ترین کار می باشد که در کشور ما برای ساختمانهای متداول چنین امکاناتی مهیا نیست . اتصال با جوش بعلت عدم مهارت جوشکاران ، استفاده از ماشین آلات قدیمی ، عدم کنترل دقیق توسط مهندسین ناظر ، گران بودن هزینه آزمایش جوش و ...... برزگترین ضعف میباشد.
تجربه ثابت کرده است که سوله های ساخته شده در کارخانجات درصورت رعایت مشخصات فنی و استاندارد ، این عیب را نداشته و دارای مقاومت سازه ایی بهتر در برابر بارهای وارده و نیروی زلزله است.
انواع پروفیل های فولادی در ساختمان :مقاطع فولادهای ساختمانی معمولا با یک حرف که بیانگر مقطع و دو عدد (برای نبشی سه عدد) است، مشخص می شوند. عدد اول عمق مقطع بر حسب اینچ یا میلیمتر و عدد دوم وزن مقطع در واحد طول بر حسب پوند در هر فوت یا کیلوگرم در هر متر است. برای مثال مقطع W14×87 مقطعی بال پهن با عمق 14 اینچ و وزن 87 پوند در هر فوت است. مقطع L8×8×½ نیز نبشی با دو ساق مساوی با طول 8 اینچ و ضخامت ½ اینچ است که آن را به صورت L×8×½ نیز مشخص می کنند.
تیرآهن مهمترین نوع پروفیل های ساختمانی است و به دو صورت معمولی به فرم I ویا NP نوشته می شود و بال پهن با علامت H و یا IPB که ارتفاع و بال مساوی می باشد در ساختمان به کار می رود. نوع اول نسبت به نوع دوم در ساختمان استفاده بسیار بیشتری دارد. تیرآهن نوع اول معمولی به ارتفاع 80 تا 600 میلیمتر عرضه می شود و مورد استفاده آن در ستون ها، خرپا ها، نعل درگاه ها، بیم ها در پوشش سقف ها و پل های لانه زنبوری می باشد.

ورق آهن از ضخامت 3 تا 30 میلیمتر جهت اسکلت ساختمان در بازار موجود است. ابعاد ورق های آهن معمولی در بازار 2×1 متر و 6×5/1 متر می باشد و به طور کلی مصرف ورق برای اتصال تیر آهن ها به یکدیگر، زیر ستون ها، خرپاها، و تقسیم فشار برای کف پل ها، تقویت پل ها و اتصالات دیگر به کار می رود. اگر ضخامت این ورق ها بالاتر از 25/0 میلیمتر و کمتر از 35/6 میلیمتر باشد شیت (Sheet) و اگر ضخیم تر از 35/6 میلیمتر باشد پلیت (Plate) نامیده می شوند. دو محصول عمده و رایج که از ورق به دست می آید یکی ورق های گالوانیزه و دیگری ورق های موجدار یا کرکره ای هستند.
نبشی یکی از مهمترین پروفیل های ساختمانی می باشد که به صورت مرکب و منفرد در ساختمان به کار می رود. نبشی به ابعاد 50 تا 150 میلیمتر جهت اتصالات پل ها به ستون ها و یا تیر آهن ها به بیم های باربر و اتصالات ستون ها به صفحات در فنداسیون همچنین برای ساختن ستون و خرپا به کار می رود.

سپری در ساختمان خرپا همچنین در اسکلت گلخانه ها و سقف های شیشه ای و همچنین در نورگیری زیرزمین ها جهت آجرهای شیشه ای در فضای بالا مصرف می گردد.
ناودانی به علامت UP یا ] از ارتفاع 30 تا 400 میلیمتر موجود بوده و بیشتر به صرف ساختن ستون و همچنین در پل های باربر و موارد دیگر به کار می رود.

میلگرد و مفتول نیز در ساختمان به شکل گسترده استفاده می شود. البته در ساختمان هایی که اسکلت آن فولادی می باشد میلگرد استفاده بسیار کمتری نسبت به ساختمان هایی که از بتن ساخته می شوند دارد. میلگرد به قطر 5 تا 220 میلیمتر ساخته می شود که قطرهای معمولا از 5 تا 30 میلیمتربه مصرف بتون آرمه و همچنین مهار کردن تیرهای سقف جهت پیشگیری از باز شدن در موقع پوشش طاق ضربی می رسد. توضیح این بخش را در ساختمان های بتنی کاملا شرح خواهیم داد.
پروفیل ها توخالی یا مجوف که به نام پروفیل های سبک نیز معروفند، برای ساختن ستون ها مصرف زیادی دارند. این پروفیل ها با مقطع دایره، مربع و مستطیل در اندازه های مختلف و حالت های سبک، نیمه سبک و سنگین در بازار موجود است.

زنگ زدگی و جلوگیری از آن: کار اصلی در حفاظت کلی ساختمان های فلزی عبارت است از نگهداری آن ها در مقابل زنگ زدگی و پوسیدگی.
راه های جلوگیری از زنگ زدگی :
1. پوشش به وسیله فلزات زنگ نزن به طریق الکترولیز (ورق های گالوانیزه)
2. بکار بردن فولادهای کربن دار و خودداری از مصرف پروفیل ها و قطعات نازک
3. بکار بردن مواد ضد زنگ (سرنج) که در کارخانه جات رنگ سازی تهیه می گردد در دو قشر روی فلز بعد از جوشکاری رنگ آمیزی می شود.
4. پاشیدن مواد ماسه ای و خاک شیشه و رنگ به وسیله دستگاه های تحت فشار.


فصل هشتم:
روند طراحی


8-1- آلترناتیوهای مختلف طراحی حجم و پلان


فصل نهم:
ارائه نقشه های معماری


منابع و مأخذ
1. کسمایی – مرتضی – 1385 - – اقلیم و معماری – چاپ سوم – نشر خاک
2. چکیده ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری (ویرایش اول )- معاونت شهرسازی و معماری شهرداری – دی ماه 1385
3. نویفرت – ارنست – 1379 – اطلاعات معماری (نویفرت )- ترجمه:هدایت موتابی – چاپ سوم – انتشارات آزاده
4. مقررات ملی ساختمان – مبحث پانزدهم (آسانسور ها و پله برقی )- دفتر تدوین و ترویج مقررات ملی ساختمان – 1380
5. مایکل ویلفورد و همکاران – 1386 – جیمز استرلینگ – ترجمه:امیر اعتا عدیلی – چاپ اول – اصفهان – موسسه انتشارات همام
6. محسنی- احسان الله - 1386 - پلکان در معماری معاصر- تهران- آزاده
7. شیتیس- کریستیان – 1388 – طراحی داخلی،فضا،نور،عناصر – شبنم خانی و علیرضا اردلان زاده - چاپ اول- تهران- انتشارات طحان
مجلات
مجله معمار-شماره31 –ناشر:اندیشه و هنر معماری-ساخت و صنعت وشهرسازی-خرداد و تیر1384

سایت های اینترنتی
URL1 – http://Iransaze.com))
URL2 – http://nezammohandesi.ksh.ir))
URL3 – http://chillerjazbi.mihanblog.com))
URL4 – http://arcnews.com))